Bạch chỉ, còn gọi là còn gọi Bách chiểu, Chỉ hương; tên khoa học là Radix Angelicae, là rễ cây Hàng bạch chỉ hoặc Xuyên bạch chỉ được phơi hoặc sấy khô, thuộc họ Cần (apiaceae).Về thành phần hóa học, rễ bạch chỉ chứa tinh dầu, coumarin: byak- angelicin, byak- angelicol, oxypeucedanin, imperatorin, isoimperatorin, xanthotoxin... Về tác dụng sinh học, nước sắc bạch chỉ có tác dụng giãn mạch vành tim, do có coumarin: byak-angelicol. Tác dụng ức chế một số chủng vi khuẩn: thương hàn (Salmonella Typhy), phó thương hàn (para Typhi), trực khuẩn than, trực khuẩn lỵ, trực khuẩn đại tràng (Escherichia coli), trực khuẩn lao, trực khuẩn mủ xanh..
.jpg)
Theo y học cổ truyền, bạch chỉ có tác dụng làm thuốc giảm đau, nhức đầu phía trán, chữa cảm, đau răng, ngạt mũi, viêm mũi chảy nước hôi, khí hư, phong thấp, đau do viêm dây thần kinh. Vì vậy thường được dùng làm thuốc giảm đau, chữa cảm mạo, viêm xoang, viêm mũi, mụn nhọt sưng đau, viêm tuyến vú, thông kinh nguyệt,…
Một số bài thuốc chữa bệnh từ bạch chỉ:
- Chữa ung nhọt sưng đỏ: Bạch chỉ, Đại hoàng, lượng bằng nhau, mỗi lần uống 8g với nước cơm;
- Chữa ung nhọt sưng tấy, tuyến vú viêm, rắn cắn: Bạch chỉ, Bối mẫu, Liên kiều, Qua lâu, Tử hoa địa đinh, mỗi thứ 12g, Bồ công anh, Kim ngân hoa mỗi thứ 16g, Cam thảo 4g, sắc uống;
- Chữa trẻ nhỏ bị sốt: Bạch chỉ, nấu lấy nước tắm cho ra mồ hôi;
- Chữa đau mắt, đau đầu: Bạch chỉ 16g, Ô đầu (sống) 4g. Tán bột, mỗi lần dùng 1 ít uống với nước trà;
- Chữa các chứng phong, chóng mặt, sản hậu sinh xong bị cảm do phong tà, tinh thần không tỉnh: Hương bạch chỉ (dùng nước nấu sôi 4-5 dạo), tán bột, trộn mật làm hoàn, to bằng viên đạn. Mỗi lần uống 1 hoàn;
- Chữa đau nửa đầu: Bạch chỉ, Tế tân, Thạch cao, Nhũ hương, Một dược (bỏ dầu), lượng bằng nhau. Tán nhuyễn, thổi vào mũi. Đau bên trái thổi bên phải và ngược lại;
- Chữa xoang mũi: Bạch chỉ, Phòng phong, Tân di mỗi thứ 3,2g, Thương nhĩ tử 4,8g, Xuyên khung 2g, Tế tân 2,8g, Cam thảo 1,2g, hòa với nước bôi chung quanh rốn. Kiêng thịt bò;
- Chữa trĩ ra máu: Bạch chỉ, tán bột. Mỗi lần uống 4g với nước cơm, ngoài ra sắc thuốc lấy nước xông và rửa hậu môn;
- Chữa răng đau do phong nhiệt: Bạch chỉ, Ngô thù, lượng bằng nhau, hòa với nước, ngậm;
- Chữa các bệnh ở mắt: Bạch chỉ, Hùng hoàng, tán nhuyễn, trộn mật làm viên to bằng hạt nhãn, dùng Chu sa bọc ngoài. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 hạt;
- Chữa mồ hôi trộm: Bạch chỉ 40g, Thần sa 20g. Tán bột, ngày uống 8g với rượu nóng;
Tuy có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, nhưng cũng cần lưu ý rằngngười có âm hư hỏa uất, nhiệt thịnh không nên dùng bạch chỉ.
