Tác hại của chất béo chuyển hóa - Làm thế nào để loại bỏ chúng khỏi chế độ ăn?

TÁC HẠI CỦA CHẤT BÉO CHUYỂN HÓA – LÀM THẾ NÀO ĐỂ LOẠI BỎ CHÚNG KHỎI CHẾ ĐỘ ĂN?

Cơ thể chúng ta cần chất béo lành mạnh để duy trì hoạt động. Vấn đề là chế độ ăn uống hiện nay chứa quá nhiều thực phẩm chứa chất béo chuyển hóa và các thành phần nhân tạo. Dầu thực vật (chất béo không bão hòa) và mỡ động vật (chất béo bão hòa) có thể tốt cho sức khỏe khi ăn điều độ và phù hợp với tình trạng sức khỏe. Tuy nhiên, chất béo chuyển hóa thì hoàn toàn nguy hiểm.

1.    Chất béo chuyển hóa là gì?

Chất béo chuyển hóa, hoặc acid béo chuyển hóa, có tự nhiên trong thịt và các sản phẩm từ sữa của động vật nhai lại. Một số động vật tự nhiên sản xuất chất béo chuyển hóa trong ruột của chúng, và thức ăn từ những động vật này có thể chứa một lượng nhỏ chất béo này.

Chất béo chuyển hóa công nghiệp hoặc nhân tạo chính là nguồn chính mà chúng ta tiêu thụ mỗi ngày. Chúng được tạo ra bằng cách thêm hydro vào dầu thực vật lỏng để làm rắn hơn.

Chất béo chuyển hóa được biết đến là loại chất béo không có lợi cho sức khỏe, nhưng các nhà sản xuất thường sử dụng chúng trong thực phẩm chiên và chế biến sẵn.

Những loại chất béo chuyển hóa này không tốt cho sức khỏe, có liên quan đến sự phát triển của bệnh tim mạch và hội chứng chuyển hóa.

2.    Sự nguy hiểm của chất béo chuyển hóa

Chất béo chuyển hóa được tiêu thụ với số lượng quá cao ở nhiều quốc gia trên thế giới và những tác động đáng kinh ngạc đối với sức khỏe. Dưới đây là những nguy cơ chính của việc ăn thực phẩm có chứa chất béo chuyển hóa.

•    Rối loạn chuyển hóa lipid

Chất béo chuyển hóa làm tăng mức cholesterol xấu (LDL-cho) và giảm mức cholesterol tốt (HDL-cho). Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa Kỳ chỉ ra rằng có bằng chứng chỉ rõ điều này.

Các nhà nghiên cứu ước tính rằng, 30.000 ca tử vong sớm ở Hoa Kỳ là do tiêu thụ nhiều acid béo chuyển hóa.

•    Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm có chất béo chuyển hóa có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ. Nghiên cứu từ Trường Y Harvard bao gồm các thử nghiệm có đối chứng và nghiên cứu quan sát cho thấy rằng việc tiêu thụ acid béo chuyển hóa từ dầu hydro hóa một phần (PHO) gây ảnh hưởng xấu đến tim mạch và góp phần đáng kể vào việc tăng nguy cơ mắc bệnh mạch vành.

Những phát hiện này đã được chứng thực trong một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Khoa học Y khoa Pakistan, cho thấy rằng việc tiêu thụ nhiều chất béo chuyển hóa ở Pakistan có thể là một trong những yếu tố làm gia tăng gánh nặng bệnh tim mạch. 

Một nghiên cứu khác được công bố trên Molecular Nutrition & Food Research chỉ ra rằng lượng chất béo chuyển hóa có liên quan đến một loạt các biến chứng tim mạch, bao gồm xơ vữa động mạch và các tác động tim mạch có hại khác.

•    Tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường

Chất béo chuyển hóa cũng đã được chứng minh là góp phần gây ra bệnh béo phì và tiểu đường. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học New England, theo dõi hơn 84.000 phụ nữ không bị bệnh tim, tiểu đường và ung thư khi nghiên cứu bắt đầu. Trong suốt 16 năm theo dõi, các nhà nghiên cứu đã ghi nhận 3.300 trường hợp mới mắc bệnh tiểu đường type 2, trong đó thừa cân và béo phì là những yếu tố nguy cơ quan trọng nhất. Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng những người tiêu thụ nhiều acid béo chuyển hóa nhất có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn 40% so với những người có chế độ ăn kiêng và lối sống ít rủi ro hơn.

3.    Thực phẩm chứa chất béo chuyển hóa

Không có gì ngạc nhiên khi nhiều quốc gia phát triển kinh tế đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng sức khỏe, đặc biệt là liên quan đến bệnh béo phì và bệnh tim mạch, do chúng ta tiêu thụ nhiều chất béo chuyển hóa.

Acid béo chuyển hóa có tự nhiên trong một số sản phẩm thịt và sữa, nhưng nghiên cứu cho thấy rằng việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chất béo chuyển hóa công nghiệp là nguy hiểm nhất cho sức khỏe.

Chất béo chuyển hóa thường được sử dụng trong thực phẩm chế biến sẵn như: Bánh pizza đông lạnh, phô mai que, bánh nướng đóng gói, khoai tây chiên đóng gói, snack, thịt chiên và thức ăn nhanh, bơ thực vật (margarine), mỡ trừu, bột kem không sữa…

4.    Làm thế nào để tránh sử dụng nhiều chất béo chuyển hóa?

Cách tốt nhất để tránh tiêu thụ chất béo chuyển hóa là ăn một chế độ nhiều thực phẩm tươi như rau, trái cây, thịt hữu cơ và các loại hạt. Sử dụng chất béo lành mạnh như chất béo có trong dầu ô liu, bơ, các loại hạt, mỡ động vật hữu cơ.

Hạn chế ăn những thực phẩm đóng gói vì chúng thường chứa dầu hydro hóa một phần hoặc những thứ phụ gia khác. Chất béo chuyển hóa có thể có trong thực phẩm chế biến sẵn nhưng không được liệt kê trên nhãn thành phần. Đó là lý do tại sao chúng ta cần giảm tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn càng nhiều càng tốt.

Năm 2018, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra khuyến cáo tới các quốc gia toàn cầu, cần phải loại bỏ việc sử dụng chất béo chuyển hóa trong các sản phẩm thực phẩm. WHO sẽ đưa ra một bộ hướng dẫn nhằm loại bỏ chất béo chuyển hóa khỏi nguồn cung cấp thực phẩm toàn cầu vào năm 2023.

Bác sĩ: Nguyễn Thùy Ngân