Theo quan niệm của đông y thì trước kỳ kinh hoặc khi đang hành kinh, sau khi vừa sạch kinh bị chẩy máu mũi hoặc bị thổ huyết gọi là đảo kinh.
Nguyên nhân chủ yếu là do can (gan) nhiệt khí nghịch lên hoặc can khí nghịch huyết xông lên hoặc do " tỳ hàn làm tỳ vị bị tổn thương hoặc do tình chí uất ức can khí nghịch lên phạm vị mà sinh chứng nôn mửa".
Một số bài thuốc thường dùng tùy theo từng thể trạng:
Thể can nhiệt nghịch lên chảy máu mũi:
Biểu hiện: Máu chảy ra mũi có mầu đỏ tươi, tâm phiền miệng đắng, tính tình nóng nẩy hay cáu giận.
Long đởm thảo 10gam, hoàng cầm 10gam, sinh địa 15gam, ngưu tất 12gam, đại hoàng 2gam, chi tử 10gam, đan bì 10gam, bạch mao căn 30gam, ngẫu tiết (ngó sen) 30gam. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Thể khí nghịch huyết xông lên mũi chẩy máu mũi:
Biểu hiện: Trước khi hành kinh thì tự nhiên chẩy máu mũi, có kèm theo biểu hiện đau bụng, vùng ngực sườn cảm thấy khó chịu, kinh ra không thông suốt.
Đương qui 15gam, phục linh 10gam, ngưu tất 3gam, bạch thược (sao rượu) 6gam, xuyến thảo 6gam, đan bì 15gam, kinh giới tuệ 10gam, sinh địa 15gam, bắc sa sâm 10gam. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Thể khí nghịch huyết uất chẩy máu mũi khi hành kinh:
Biểu hiện: Đang hành kinh mà miệng mũi chẩy máu hoặc kinh ra có hòn cục màu đen, bụng dưới đau.
Mộc hương 6gam, đan bì 10gam, ích mẫu 6gam, xích thược 12gam, ngưu tất 12gam, đại giả thạch 9gam, hồng hoa 9gam, hương phụ (chế) 12gam, đào nhân (sao) 9gam. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Thể tỳ vị tổn thương, đờm tích ứ trệ sinh chứng nôn mửa:
Biểu hiện: Trong lúc bị hành kinh bị nôn mửa không ngừng, có khi nôn ra chỉ có đờm dãi, bụng trướng đầy
Hà thủ ô 9gam, trúc nhự 12gam, hồng hoa 9gam, tô tử 9gam, tử giáng hương 6gam, quất hồng bì 12gam. Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn, uống liên tục 15 thang.
TTND. BS. Nguyễn Xuân Hướng
