Lịch sử phát triển của Gừng

Gừng là loài thực vật họ Khương tên khoa học là  Zingiber officinale, mọc ở các khu rừng nhiệt đới Đông Nam Á, đã có lịch sử khoảng 3000 năm. Thế kỷ III  sau công nguyên gừng truyền từ Trung Quốc sang nhật Bản. Nửa cuối thế kỷ XIII , nhà du lịch người Italy Marce Bora đến Trung Quốc nhìn thấy cây gừng. Về sau trong khi khai ở trại giam ông có nhắc đến “Những điều mắt thấy ở phương đông” đã nói: “Gừng vốn mọc ở Trung Quốc, Việt Nam, Ấn độ Sumatra (Indonesia). Sau đó gừng chuyển sang châu  u và được coi là thứ hương liệu quý. Lúc đó 1 pao (454 gam) gừng đổi được 1 con cừu. Sau khi Colombo phát hiện ra châu lục mới, gừng được đưa sang châu Mỹ. Hiện nay gừng được sản xuất tại Jamaica khá nổi tiếng.

Gừng thích khí hậu ấm, ẩm ướt, không chịu được nóng và sương. Hiện nay gừng vẫn trồng được theo phương pháp truyền thống. Thông thường sau khi gừng mọc mầm thì đem trồng (sau tiết lập hạ, vào khoảng tháng 5 dương lịch) dùng lá che mát. Sau tiết lập thu (khoảng tháng 8- tháng 9 dương lịch) ngày nóng, đêm lạnh rất thích hợp cho gừng sinh trưởng. Sau tiết Hàn lộ (khoảng tháng 10 dương lịch) có thể thu hoạch.

Gừng có rất nhiều cách dùng. Nhà y học nổi tiếng đời Minh ở Trung Quốc là Lý Thời Trân đã viết trong sách “Bản thảo cương mục” như sau: “Gừng đắng mà không hôi tanh, có thể xua tà, đuổi ác, có thể ăn sống, ăn chín, dùng ngâm giấm, làm tương hoặc ngâm muối, xào với mật, đường. cũng có thể làm rau, làm kẹo, làm thuốc rất có lợi”. Gừng có thể làm rau sống ăn tức là khi gừng non thì không cay lắm, nhưng mềm giòn, có thể muối, dấm như rau để ăn. Gừng còn là thứ gia vị không thể thiếu khi nấu nướng, làm nhân, nấu canh... gừng có tác dụng khử mùi tanh của thịt, tăng thêm hương vị. Gừng thực sự không thể thiếu được trong ăn uống của con người. 

Gừng: Cây Thuốc Quý Dưỡng Sức và Chữa Bệnh

Gừng, với tên khoa học là Zingiber officinale, không chỉ là một loại gia vị phổ biến trong nấu ăn mà còn là một vị thuốc quý được sử dụng từ hàng ngàn năm qua trong y học cổ truyền và hiện đại. Với hương vị đặc trưng và các tính chất dưỡng chất, gừng không chỉ là một thành phần phổ biến trong nấu ăn mà còn có nhiều ứng dụng trong việc điều trị và phòng ngừa nhiều loại bệnh.

Các thành phần chính và tác dụng

Gừng chứa nhiều hoạt chất quan trọng như gingerol, shogaol, và zingiberene, là các hợp chất có tính chất chống vi khuẩn, chống vi rút, chống viêm và chống oxy hóa. Đặc biệt, gingerol được xem là yếu tố chính đóng vai trò trong các lợi ích sức khỏe của gừng.

• Giảm đau và viêm: Gừng đã được sử dụng trong điều trị đau và viêm từ thời cổ đại. Gingerol trong gừng có khả năng làm giảm vi khuẩn và vi rút, giảm viêm, và làm giảm cảm giác đau.
• Giúp tiêu hóa: Gừng có thể kích thích tiêu hóa và giảm cảm giác buồn nôn. Nó cũng có thể giúp giảm triệu chứng của dạ dày như đầy hơi, buồn nôn và nôn mửa.
• Hỗ trợ hệ miễn dịch: Các hợp chất có trong gừng có thể giúp củng cố hệ miễn dịch của cơ thể, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh từ môi trường bên ngoài.
• Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ gừng có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch bằng cách làm giảm cholesterol và huyết áp.
• Hỗ trợ kiểm soát đường huyết: Gừng có thể giúp cải thiện kiểm soát đường huyết bằng cách tăng cường sự nhạy cảm của cơ thể với insulin.

Cách sử dụng

Gừng có thể được sử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau như tươi, sấy, đông lạnh, bột, dầu, hoặc dưới dạng thuốc viên. Dưới đây là một số cách phổ biến để sử dụng gừng:

• Trà gừng: Cắt gừng tươi thành lát và đun nước. Thêm vào trà hoặc cà phê hoặc uống nó như thế.
• Gừng tươi: Sử dụng gừng tươi để nấu ăn, làm nước ép hoặc thêm vào sinh tố.
• Thuốc viên gừng: Có sẵn các loại thuốc viên gừng tại các cửa hàng thực phẩm chức năng hoặc nhà thuốc, dễ dàng để sử dụng và tiện lợi.
• Dầu gừng: Dầu gừng có thể được sử dụng trong việc massage hoặc có thể được thêm vào trong việc nấu ăn.

Cảnh báo và tác dụng phụ

Mặc dù gừng có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng cũng cần phải thận trọng với một số trường hợp sau:

• Thai kỳ: Với những lợi ích sức khỏe trên thì khi mang thai, bạn có thể ăn gừng hoặc uống trà gừng  để làm giảm các triệu chứng buồn nôn và nôn mửa do chứng ốm nghén gây ra. Tuy nhiên nếu sử dụng quá nhiều (quá liều) có thể dẫn đến nhiều triệu chứng như: 
• Mất cân bằng dinh dưỡng: Khi mẹ sử dụng một liều lượng lớn loại gừng này sẽ rất dễ bị sụt cân, gây mất cân bằng dinh dưỡng với thai nhi
• Gây mất máu và tương tác cùng thuốc mê: Do gừng có đặc tính làm loãng máu, gây ảnh hưởng quá trình đông máu làm mất máu nhiều. Ngoài ra, khi dùng quá liều sẽ khiến gừng tương tác cùng thuốc mê gây nguy hiểm khi sinh mổ.
• Dễ dẫn đến sảy thai hoặc sinh non: Nếu mẹ bầu lạm dụng gừng quá mức rất dễ gây tình trạng co thắt tử cung dẫn đến sảy thai hoặc sinh non.
• Tiêu hóa: Một số người có thể gặp vấn đề với tiêu hóa khi sử dụng gừng, bao gồm cả đầy hơi và khó tiêu.
• Tác dụng với thuốc: Gừng có thể tương tác với một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc làm tăng động vận.

Một số bài thuốc từ Gừng chữa các bệnh phổ biến

Chữa ho

• Thành phần: Gừng tươi 90g, cật lợn 2 quả.
• Cách dùng: Gừng rửa sạch, cật lợn mổ rửa sạch trong lòng, cho cả 2 vào nồi, cho 7 lít nước, đun còn 2 lít uống khi ấm, uống dần cho đến khi ra mồ hôi.
• Bài thuốc có tác dụng ôn thận, nạp khí, dừng ho.

Cảm mạo, ho

• Thành phần: Gừng tươi 25g, lá chè 5g.
• Cách dùng: Gừng gọt bỏ vỏ, rửa sạch, thái lát, cho vào cùng với lá chè đun sôi, uống sau khi ăn cơm, mỗi ngày một lần.

Cảm lạnh, ho, nhiều đờm rãi, người đau mỏi, sợ lạnh

• Thành phần: Gừng tươi 15g, hành 6 củ, củ cải trắng 1 củ.
• Cách dùng: Đem củ cải và gừng  rửa sạch, thái miếng. Sau đó cho vào ấm hoặc nồi, đổ 3 bát nước, đun tới khi còn 2 bát. Sau đó cho gừng đã thái nhỏ và hành củ vào đun tiếp tới khi còn 1 bát. Rồi ăn và uống hết khi còn nóng. Sau khi ăn uống xong lên giường đắp chăn cho ra mồ hôi.

Ho phong hàn, đau đầu, tắc mũi, tứ chi đau mỏi

• Thành phần: Gừng tươi 10g, rau cải 80g.
• Cách dùng: Gừng và rau cải rửa sạch, cho vào nồi nấu thành canh. Chia làm 2 lần ăn trong 1 ngày, liên tục trong 3 ngày.
• Tác dụng: tán phong hàn, long đờm, hết ho.

Viêm phế quản mạn tính

• Thành phần: Gừng tươi 50g, rễ cây chè 100g, mật ong vừa dùng.
• Cách dùng: Gừng, rễ chè rửa sạch cho vào ấm đun 1 lúc sau đó gạn lấy nước, cho mật ong vào khuấy đều, cho vào lọ dùng dần. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 20ml

Hen suyễn ở người cao tuổi

Bài 1

• Thành phần: Gừng tươi 15g, trứng gà 1 quả.
• Cách dùng: Gừng rửa sạch, thái thật nhỏ, đập trứng gà vào đánh đều, đen xào chín, ăn tranh thủ khi còn nóng.
• Tác dụng: Ích khí, trừ ho.

Bài 2

• Thành phần: Gừng tươi 50g, mứt hồng 50g, mật ong vừa đủ dùng.
• Cách dùng: Gừng gọt sạch vỏ, mứt hồng bỏ tai, cuống, hai vị thái nhỏ giã nát, cho mật ong vào trộn đều, sau đó cho vào nồi cách thủy hấp khoảng 2 tiếng. Mỗi ngày ăn 2 lần sáng, tối, mỗi lần 1 thìa canh, kiêng ăn thịt lợn

Hen suyễn lâu năm

Bài 1. Hen suyễn lâu năm, bệnh nặng mùa đông

• Thành phần: Nước gừng 120g, bí xanh (bí đao) 10 quả nhỏ, mạch nha 30g.
• Cách dùng: Bí xanh bỏ hạt rửa sạch thái miếng, cho vào nấu thành cháo, dùng màng lọc lấy nước, cho nước đó vào nồi đun nhỏ lửa đến khi còn 1 nửa thì đổi gừng, mạch nha vào nấu thành cao, để vào lọ dùng dần. Mỗi ngày trước khi đi ngủ uống 150g với nước đun sôi để nguội. bệnh nặng có thể uống thêm 1 lần vào sáng sớm.

Bài 2. Hen suyễn lâu ngày không khỏi, thở dốc, tiếng khò khè

• Thành phần: Gừng tươi 250g, bán hạ 120g, phèn chua 60g, đường đỏ 250g.
• Cách dùng: Gừng rửa sạch, thái lát, bán hạ, phèn chua tán nhỏ, sau đó cho gừng vào bát, rắc bột bán hạ và phèn chua lên, đem hấp, để cho thuốc ngấm vào gừng, cứ rắc đến khi hết bột bán hạ và phèn chua thì thôi. Sau khi hấp chín, đen gừng nghiền nhỏ, rồi cho đường vào trộn đều, cho vào lọ dùng dần, Mỗi ngày uống 6g vào sáng và tối. Trẻ em dưới 5 tuổi uống từ 0,5g – 1,5g cho đến khi khỏi.

Nôn mửa do hàn tính

Bài 1

• Thành phần: Gừng tươi, lá tía tô tươi 2 thứ bằng nhau.
• Cách dùng: Cả hai thứ rửa sạch, giã riêng, vắt lấy nước, đêm cả 2 trộn đều, uống với nước.

Bài 2

• Thành phần: Gừng tươi 100g, trứng gà 2 quả, bộ mì 30g.
• Cách dùng: Gừng rửa sạch, giã thật nhỏ, đập trứng gà, cho bột mì vào trộn thật đều đắp vào bụng, đắp gạc lên và dùng băng dính dán chặt lại.

Đau nửa đầu

• Thành phần: Gừng tươi 60g.
• Cách dùng: Gừng luộc chín, giã nát, đắp vào chỗ lõm trong lòng bàn chân. Đau đầu bên trái thì đắp chân bên phải và ngược lại. Băng chặt lại.
• Tác dụng: hoạt huyết, thông kinh lạc, giảm đau 

Kết luận

Gừng không chỉ là một loại gia vị thơm ngon trong bếp mà còn là một loại vị thuốc quý có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Từ việc giảm đau đến hỗ trợ tiêu hóa và cải thiện hệ miễn dịch, gừng là một nguồn dưỡng chất tự nhiên mạnh mẽ mà mọi người nên tích hợp vào chế độ ăn hàng ngày. Tuy nhiên, trước khi bắt đầu sử dụng gừng như một phương pháp điều trị, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, đặc biệt nếu bạn đang dùng thuốc hoặc có tình trạng sức khỏe đặc biệt.

DS. Hoàng Long