Ho gà là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn Hemophillus periusis gây nên, bệnh thường gặp vào mùa xuân. Bệnh ho gà được y dược cổ truyền gọi là bách nhật khái, sinh khái.
Nguyên nhân gây ra bệnh là do khí qua miệng mũi vào phế, khí phế không thông gây nên ho bên trong đờm nhiệt ẩn nấp ở phế gây nên các cơn ho kịch liệt. Bệnh kéo dài sẽ ảnh hưởng đến phế khí dân đến sinh ra các biến chứng. Hiện nay trong các chương trinh tiêm chủng đã có vắc xin tiêm phòng ho gà cho trẻ em sơ sinh. Tuy nhiên, vẫn còn có tỷ lệ nhỏ mắc bệnh ho gà.
Y Dược cổ truyền có một số bài thuốc dùng để hỗ trợ điều trị bệnh ho gà:
Bột hoa đu đủ.
- Trần bì 20g, Hoa đu đủ đực 20g, Vỏ rễ dâu 20g, Bạch phàn 12g, Bách bộ 12g. Hoa đu đủ sao vàng, rễ dâu tẩm mật sao ròn. Những vị thuốc trên sấy khô tán thành bột rồi đóng thành gói, mỗi gói 4g. Trẻ em từ 1 - 5 tuổi, mỗi lần uống 1/4 gói. Trẻ từ 5 - 10 tuổi uống 1 - 2 goi. Ngày uống 3 lần. Bài thuốc trên có tác dụng mát phổi trừ đờm, thường để sử dụng để điều trị chứng ho gà có nhiều đờm dãi.
Viên ho mật gà.
- Mật gà 20 cái, Đường cát 50g, Hạt chanh 40 hạt, Hạt mướp đắng 40 hạt. Hạt chanh với hạt mướp đắng sao khô rồi tán thành bột. Mật gà lấy nước trộn với bột thuốc, sấy khô tán mịn. Đường cô thành châu, cho thuốc bột vào luyện kỹ làm viên bằng hạt đậu xanh. Trẻ từ 1 - 5 tuổi mỗi lần uống từ 2 - 4 g. Từ 5 - 10 tuổi mỗi lần uống 4 - 8g. Ngày uống 2 lần, uống với nước nóng. Bài thuốc trên có tác dụng hỗ trợ điều trị chứng ho gà có sốt, ho cả ngày lẫn đêm, ho kéo dài hoặc ho khan.
Cao ho gà.
- Lá chanh 10g, Cỏ gà 10g, Gừng tươi 5g, Củ xả 5g, Lá tao 10g, Cỏ sữa lá nhỏ 10g, Vỏ rễ dâu 10g, Hoa đu đủ đực 5g, Các dược liệu trên rửa sạch rồi nấu thành cao, cho đường nấu thành sirô. Cho vào lọ đựng đạy kín. Trẻ dưới 5 tuổi mỗi lần cho uống 1 thìa cà phê. Trên 5 tuổi mỗi lần cho uống 2 thìa cà phê. Ngày uống 2 lần pha với nước ấm.
Siro ô mai rễ dâu.
- Trần bì 5g, Vỏ rễ dâu 5g, Củ xả 5g, Bách bộ bỏ lõi 5g, Ô mai 5g, Cát cánh 5g, Hạnh nhân 5g, Kinh giới 5g, Cam thảo 5g, Bạc hà 5g. Sắc những vị thuốc trên lấy nước, thêm đường nấu thành sirô, đóng chai đạy kín. Trẻ dưới 5 tuổi mỗi lần uống 1 thìa cà phê, trên 5 tuổi mỗi lần uống 2 thìa cà phê. Ngày uống 2 lần pha với nước âm.
Lưu ý: Không ăn các loại thức ăn có nhiều dầu mỡ, cay, nóng, tanh.