Lợi ích của hương thảo đối với sức khỏe

Tên chi Rosmarinus có nguồn gốc từ tiếng Latin “Sương của biển” và theo truyền thống gắn liền với sự tưởng nhớ, tình yêu và lòng chung thủy… Trong nhiều thế kỷ, loài cây này đã là một thành phần trong các loại thuốc dân gian với các tuyên bố liên quan đến việc làm giảm các triệu chứng đa dạng và các tình trạng như đau bụng kinh, suy giảm tinh thần, động kinh, giảm đau và vô sinh.

Nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng dù được sử dụng dưới dạng tinh dầu, trà hay gia vị, lợi ích của hương thảo bao gồm tăng cường sức khỏe tiêu hóa, tinh thần minh mẫn, sức khỏe tóc và da, thư giãn…

Tìm hiểu về hương thảo

Hương thảo là một loại thảo mộc mọc trên cây bụi thường xanh có tên Salvia rosmarinus (trước đây là Rosmarinus officinalis). Cây hương thảo có nguồn gốc từ khu vực Địa Trung Hải và đã được sử dụng trong nấu ăn và y học tự nhiên trong hàng ngàn năm. Ngày nay nó phát triển khắp Châu Á, Châu Mỹ và Châu Âu.

Cây hương thảo thường được sử dụng cho mục đích ẩm thực, làm gia vị cho các công thức nấu ăn. Ngoài ra, nó còn có nhiều công dụng trị liệu và gia dụng, bao gồm pha trà thảo dược, nến thơm, nước hoa, sản phẩm chăm sóc tóc…

Loại thảo dược này có mùi và vị đậm đà, đồng thời nó cũng chứa nhiều chất chống oxy hóa, tinh dầu dễ bay hơi và các hợp chất khác. Hương vị của hương thảo được mô tả là ấm và hơi đắng.

Nó cùng họ thực vật với bạc hà (họ Lamiaceae, bao gồm hơn 7.000 loài), nhưng không có hương vị bạc hà riêng biệt.

Cây hương thảo cũng là nguồn cung cấp tinh dầu hương thảo đậm đặc, được sử dụng để giúp giảm các tình trạng bao gồm đau, viêm, đau dạ dày, lo lắng và các vấn đề về hô hấp. Tinh dầu hương thảo đã được phát hiện có chứa nhiều hợp chất bảo vệ, bao gồm: Cineole, camphor, α-pinene, borneol, rosmarinic acid, rosmanol, carnosol, carnosic acid.

Lợi ích hương thảo

Cây hương thảo có tác dụng gì? Ngoài việc có mùi vị thơm và dễ chịu, loại thảo dược này còn là nguồn cung cấp các hợp chất chống viêm và chống oxy hóa cũng như các chất dinh dưỡng thiết yếu bao gồm sắt, calci và vitamin A, C và B6.

Dưới đây là một số lợi ích của hương thảo:

Cung cấp chất chống oxy hóa

Do nguồn cung cấp dồi dào chất chống oxy hóa và hóa chất hoạt tính sinh học (bao gồm diterpen phenolic, chẳng hạn như dẫn xuất carnosol và caffeoyl), tiêu thụ hương thảo có thể giúp chống lại stress oxy hóa và hỗ trợ hệ thống miễn dịch. Nó cũng được biết là có tác dụng thúc đẩy tuần hoàn khỏe mạnh và chống lại chứng viêm.

Một cách khác mà chất chống oxy hóa của hương thảo có thể có lợi là do khả năng tăng cường sức khỏe của da bằng cách chống lại các tổn thương gốc tự do dẫn đến các dấu hiệu lão hóa.

Có thể giúp nâng cao tâm trạng và tăng cường sự tỉnh táo

Giống như một số loại thảo mộc khác thuộc họ bạc hà, mùi hương thảo được coi là “chất kích thích nhận thức” và có thể giúp chúng ta cảm thấy tỉnh táo và tập trung hơn. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các hợp chất trong tinh dầu hương thảo có tác dụng bảo vệ thần kinh và khả năng cải thiện trí nhớ cũng như hiệu suất nhận thức bằng cách ngăn chặn sự phân hủy acetylcholine, một chất hóa học trong não góp phần tăng cường sự tập trung và duy trì trí nhớ.

Ngoài ra, hương thơm nâng cao tinh thần và tràn đầy năng lượng của hương thảo có liên quan đến việc cải thiện tâm trạng, giảm buồn ngủ và giảm mức độ căng thẳng, bao gồm cả do khả năng giảm giải phóng “hormone căng thẳng” cortisol. Đây là lý do chúng ta sẽ tìm thấy hương thảo trong một số loại nến, thuốc xịt tại nhà, dầu thơm…

Có thể giúp kích thích mọc tóc

Hương thảo (thường ở dạng dầu hương thảo) được tìm thấy trong một số sản phẩm chăm sóc tóc nhằm giúp thúc đẩy sự phát triển của tóc và da đầu khỏe mạnh, vì nó có thể chống lại gàu và kích ứng da gây khô. Nó cũng có thể làm giảm tác dụng của testosterone lên nang tóc, có thể dẫn đến rụng tóc và hói/mỏng.

Giúp giảm chứng khó tiêu

Loại thảo dược này, dù được nấu cùng hay ngâm trong trà thảo dược, từ lâu đã là một phương thuốc tự nhiên cho các vấn đề về tiêu hóa, bao gồm chán ăn, ợ chua, trào ngược axit, đầy hơi, chướng bụng và đau bụng. Nó dường như có khả năng kích thích giải phóng các chất lỏng tiêu hóa bao gồm cả mật, hỗ trợ tiêu hóa và có thể hỗ trợ hấp thụ chất dinh dưỡng bình thường.

Có đặc tính kháng khuẩn tự nhiên

Trong hương thảo có những hợp chất có thể giúp chống lại sự phát triển của một số loại vi khuẩn có hại, bao gồm cả những vi khuẩn góp phần gây nhiễm trùng. Chiết xuất hương thảo thậm chí còn được sử dụng làm chất bảo quản thực phẩm trong một số trường hợp vì chúng có thể giúp ngăn chặn vi khuẩn phát triển.

Mùi hương thảo cũng hoạt động như một chất đuổi côn trùng tự nhiên và có thể giúp ngăn ngừa một số vết côn trùng cắn, bao gồm cả bọ ve và các loại bọ khác có thể lây lan bệnh tật và virus.

Có thể giúp tăng cường trao đổi chất

Hương thảo có liên quan đến lợi ích trao đổi chất bao gồm giúp điều trị lượng đường trong máu cao và độ nhạy insulin kém. Mặc dù có thể không đủ để ngăn ngừa bệnh tiểu đường nhưng nó được khuyến khích cho những người muốn cải thiện lượng đường trong máu cao.

Cách sử dụng

Cây hương thảo được sử dụng rộng rãi như một loại gia vị ẩm thực trên khắp thế giới. Dưới đây là một số ví dụ:

• Làm thành trà thảo dược để tăng cường sức khỏe tiêu hóa và thư giãn.
• Giúp nêm gia vị cho các loại thịt trong ẩm thực Châu Âu và Trung Đông.
• Thường được tìm thấy trong nước xốt cho các món thịt cừu, thịt bò, thịt lợn và thịt gà.
• Lá hương thảo được thêm vào súp và đồ uống ở Ấn Độ để tạo hương vị và hàm lượng chất dinh dưỡng.
• Dù ở dạng khô hay tươi, nó đều được thêm vào các món hầm, món thịt hầm, cá, khoai tây, salad, mì ống và bánh mì ở nhiều nước Châu Âu.
• Chúng ta nên kết hợp hương thảo với ngũ cốc, nấm, hành tây, đậu Hà Lan và rau bina.

Chúng ta có thể ăn hương thảo tươi? Có, mặc dù nó thường được nấu chín hoặc ngâm để pha trà thảo dược.

Nếu có nhánh hương thảo tươi, chúng ta có thể chế biến loại thảo mộc này bằng cách rửa sạch trước với nước, sau đó loại bỏ thân gỗ trước khi thái nhỏ. Một lựa chọn khác là sử dụng cả cành, có thể thêm vào các món hầm và món thịt, sau đó lấy ra trước khi dùng.
Các loại thảo mộc khô có thể để được nhiều tháng khi bảo quản trong hộp kín. Để bảo quản hương thảo tươi, hãy bọc nhánh cây trong khăn giấy ẩm và cho vào túi nhựa để trong tủ lạnh.
Chúng ta làm trà hương thảo như thế nào? Chúng ta có thể uống trà hương thảo mỗi ngày? Để pha trà thảo dược hương thảo, kết hợp 1 thìa cà phê thảo mộc cắt nhỏ (tốt nhất là tươi) với 250ml nước nóng. Ngâm thảo mộc trong 5 phút hoặc lâu hơn, tùy thuộc vào độ đậm đặc mong muốn. Chúng ta cũng có thể thêm các loại thảo mộc và chất tăng hương vị khác, bao gồm hoa oải hương, húng tây, rau mùi tây, chanh hoặc mật ong nguyên chất. Tiêu thụ khoảng 1 – 2 cốc mỗi ngày là an toàn cho hầu hết mọi người, tuy nhiên hãy thận trọng nếu chúng ta dùng bất kỳ loại thuốc nào.
Chúng ta có thể tiêu thụ tinh dầu hương thảo không? Loại tinh dầu này không nên dùng bên trong, nhưng nó an toàn cho hầu hết mọi người khi sử dụng tại chỗ trên da (pha loãng với dầu nền) hoặc hít bằng liệu pháp mùi hương. Tránh bôi lên vết thương hở và hỏi ý kiến ​​​​bác sĩ về việc sử dụng nếu chúng ta đang mang thai.

Cây hương thảo mọc tốt nhất ở đâu? Nó phát triển tốt nhất dưới ánh nắng đầy đủ (ít nhất 6 giờ nắng mỗi ngày) ở những vị trí có đất thoát nước tốt, cho dù đó là luống vườn hay chậu lớn. Đây là loại cây thân thảo lâu năm và sẽ mọc lại trong vài năm, thường là từ mùa xuân đến mùa thu. Nó có khả năng chịu hạn và cũng có thể chịu được nhiệt độ đóng băng nhẹ.

Tương tác thuốc, rủi ro và tác dụng phụ

Khi hương thảo được tiêu thụ với số lượng thông thường trong ẩm thực, hoặc như một chất phụ gia thực phẩm đã được phê duyệt, nhìn chung được coi là an toàn. Khi tiêu thụ với số lượng lớn, đặc biệt là dưới dạng tinh dầu hoặc chiết xuất, nó có thể gây ra một số tác dụng phụ, chẳng hạn như khó chịu ở dạ dày, nôn mửa, co thắt hoặc thay đổi huyết áp, mặc dù những phản ứng này rất hiếm.

Tinh dầu hương thảo đã được FDA công nhận là an toàn cho mục đích sử dụng làm phụ gia thực phẩm. Chiết xuất hương thảo đã được sử dụng hơn 20 năm trong ngành công nghiệp thực phẩm với vai trò vừa là chất tạo hương vị vừa là chất bảo quản, nhưng một số người có thể gặp phản ứng dị ứng với hương thảo trong một số trường hợp hiếm gặp.

Nếu chúng ta bị dị ứng với các loại thảo mộc khác thuộc họ bạc hà, hãy tránh dùng hương thảo và cẩn thận khi thoa các sản phẩm có chứa tinh dầu hương thảo.

Hương thảo có khả năng làm thay đổi mức độ đi tiểu, đông máu và huyết áp, có nghĩa là nó có thể tương tác với một số loại thuốc và nên tránh trong những trường hợp này. Nói chuyện với bác sĩ trước khi thêm một lượng lớn hoặc hương thảo hoặc loại tinh dầu này vào chế độ ăn uống nếu chúng ta dùng những loại thuốc này:

• Thuốc chống đông máu/thuốc làm loãng máu.
• Thuốc ức chế ACE cho bệnh tăng huyết áp.
• Thuốc lợi tiểu.
• Lithium dùng để rối loạn sức khỏe tâm thần.

Kết luận

Hương thảo là một loại thảo mộc có nguồn gốc từ Địa Trung Hải và từ lâu đã được sử dụng phổ biến trong y học tự nhiên. Nó có thể được sử dụng trong nấu ăn, trà thảo dược hoặc dùng để làm tinh dầu có nhiều ứng dụng chữa bệnh.

Lợi ích của hương thảo bao gồm giúp cung cấp chất chống oxy hóa và các chất dinh dưỡng khác; cải thiện tâm trạng, sự tập trung và trí nhớ của chúng ta; thúc đẩy tăng trưởng tóc; giảm viêm và đau; bảo vệ chống lại sự phát triển của một số vi khuẩn, virus và côn trùng cắn.

BS. Nguyễn Thùy Ngân