Tìm hiểu về nhụy hoa nghệ tây quý giá

Saffron là một trong những loại thảo dược và gia vị quan trọng nhất trên thế giới và thuộc loại thảo dược hàng đầu trong Kinh thánh. Các thử nghiệm đang được tiến hành để khám phá tiềm năng mới của loại gia vị thảo dược này, saffron đã được chứng minh là có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe.

Saffron thường có số lượng rất ít vì nó rất đắt. Tại sao nghệ tây lại đắt đỏ như vậy?

Nhụy hoa nghệ tây là gì?

Cây nghệ tây (Crocus sativus) là một thành viên của họ Diên vĩ (Iridaceae), bao gồm cả hoa diên vĩ. Nghệ tây là một loại cây lâu năm mọc từ củ và ra hoa vào mùa thu.

Loại gia vị thảo mộc mà chúng ta đang tìm hiểu chính là nhụy của hoa nghệ tây, được tách ra và sấy khô. Nhụy hoa nghệ tây được gọi là saffron.

Saffron có tầm quan trọng rất lớn trong sản xuất mỹ phẩm, dược phẩm và dệt nhuộm, cùng với nấu ăn. Trong khi hoa nghệ tây có màu tím thì nhụy hoa nghệ tây là màu đỏ đậm rực rỡ.

Saffron có gì đặc biệt? Phải mất khoảng 75.000 - 125.000 bông hoa để tạo ra chỉ 1 pound nhụy (khoảng 453g).

Như chúng ta có thể thấy, việc trồng và thu hoạch nghệ tây đòi hỏi rất nhiều công sức, đó là lý do tại sao giá nghệ tây lại cao như vậy.

Loại gia vị kỳ lạ này có nguồn gốc từ Nam  u nhưng ngày nay có thể được tìm thấy ở nhiều quốc gia. Đâu là nghệ tây tốt nhất trên thế giới? Điều đó gây tranh cãi, nhưng hiện tại nhà sản xuất lớn nhất là Iran.

Trong nhiều thế kỷ, đã có nhiều ghi chép về công dụng của saffron. Những người Ai Cập đã sử dụng nó để điều trị các bệnh về đường tiêu hóa, và vào thời La Mã, nó được sử dụng để thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương và làm dịu các bệnh về đường hô hấp trên.

Các công dụng khác của nghệ tây trong y học cổ truyền bao gồm làm thuốc phá thai và điều trị co thắt, sốt, cảm lạnh, viêm phế quản và mất ngủ. Trong dân gian và y học Ayurveda, saffron được sử dụng như một loại thảo dược có tác dụng long đờm, an thần, chống hen suyễn, chất thích nghi, thuốc giảm đau và trong các chế phẩm thuốc phiện khác nhau để giảm đau trong thế kỷ XVI – XIX.

Loại thảo dược quý giá này đã được đề cập trong Cựu Ước (phần đầu của toàn bộ Kinh Thánh Kitô giáo) trong Nhã ca Solomon (Diễm ca), cùng với một dược, lô hội, thạch xương bồ và quế, saffron là một trong những loại gia vị quý giá nhất.

Lợi ích sức khỏe của saffron

Tăng cường sức khỏe tim mạch

Các nghiên cứu cho thấy sự hứa hẹn của các thành phần nghệ tây trong việc thúc đẩy một hệ thống tim mạch khỏe mạnh. Đặc biệt, các protein sốc nhiệt (HSP) 27, 60 và 70 có liên quan đáng kể đến hội chứng chuyển hóa và xơ vữa động mạch, vì vậy các nhà nghiên cứu muốn điều tra tác động của loại thảo dược này đối với hiệu giá kháng thể đối với HSP ở bệnh nhân mắc hội chứng chuyển hóa.

Mức độ protein sốc nhiệt 27, 60, 65 và 70 được đo trong một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Y học Bổ sung & Tích hợp trong quá trình bổ sung, với 105 người tham gia được chẩn đoán mắc hội chứng chuyển hóa. Những người tham gia được chia ngẫu nhiên thành 2 nhóm và được cung cấp 100 mg giả dược hoặc nghệ tây mỗi ngày. Sau 3 tháng, các kháng thể đối với protein sốc nhiệt 27 và 70 đã giảm đáng kể ở nhóm nghệ tây.

Giúp cải thiện rối loạn cương dương

Rối loạn cương dương (ED) ảnh hưởng đến hơn 150 triệu nam giới trên toàn thế giới. Trong y học cổ truyền, nghệ tây là một loại thuốc kích thích tình dục, với hợp chất hóa học được gọi là crocin được cho là có hoạt tính kích thích tình dục.

Trong một nghiên cứu thí điểm để đánh giá tác dụng cải thiện tình dục, 20 nam giới tham gia bị rối loạn cương dương đã được đánh giá trong 10 ngày. Mỗi buổi sáng, những người tham gia bổ sung 200mg nghệ tây. Những người tham gia đã trải qua bài kiểm tra độ phồng dương vật về đêm và bảng câu hỏi về chỉ số chức năng cương dương quốc tế (IIEF-15) khi bắt đầu bổ sung và sau 10 ngày.

Sau 10 ngày bổ sung nghệ tây, đã có sự cải thiện đáng kể về mặt thống kê về độ phồng và độ cứng của dương vật. Tổng điểm ILEF-15 cao hơn đáng kể sau khi những người tham gia được bổ sung loại thảo dược này.

Có tác động tích cực đến chức năng tình dục với thời gian và số lần cương dương tăng lên ở nam giới bị rối loạn cương dương sau khi dùng saffron trong 10 ngày. Do đó, saffron cũng có khả năng hoạt động như một phương thuốc tự nhiên cho chứng bất lực.

Tác dụng chống ung thư tiềm ẩn

Saffron như một cây thuốc được biết đến với khả năng chống ung thư, làm cho nó trở thành một phương pháp điều trị ung thư tự nhiên tiềm năng.

Trong một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên, mù đôi được công bố trên Tạp chí Avicenna về Phytomedicine, tác dụng của saffron đối với việc đáp ứng điều trị ở bệnh nhân ung thư di căn gan đã được đánh giá. 13 người bị ung thư di căn gan được chia thành 2 nhóm khác nhau để tham gia nghiên cứu này. Cả 2 nhóm đều nhận được phác đồ hóa trị. Những người tham gia trong nhóm 1 được cho uống một viên nghệ tây (50mg, 2 lần mỗi ngày) trong thời gian hóa trị trong khi nhóm 2 nhận được giả dược. Tổng của đường kính dài nhất đã được tính toán và so sánh cho tất cả các tổn thương trong chụp CT cản quang trước và sau điều trị. Trong số 13 người tham gia, 6 người bỏ cuộc và 7 người tiếp tục cho đến khi kết thúc. Trong nhóm nghệ tây, 2 người tham gia cho thấy phản ứng một phần và hoàn toàn (50%), trong khi ở nhóm giả dược thì không thấy phản hồi. Ngoài ra, 2 trường hợp tử vong ở nhóm giả dược và 1 trường hợp ở nhóm nghệ tây đã xảy ra. Nghiên cứu này cho thấy saffron có thể hữu ích ở những bệnh nhân mắc bệnh ung thư di căn gan.

Có thể làm giảm các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt 

Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS) là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến nhất đối với phụ nữ, ảnh hưởng đến 20 - 40% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Saffron được coi là một chất chống co thắt tuyệt vời nên các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Sinh sản Vali Asr của Đại học Khoa học Y khoa Tehran đã đánh giá xem liệu nó có thể làm giảm các triệu chứng của PMS hay không.

Phụ nữ ở độ tuổi 20 - 45 có chu kỳ kinh nguyệt đều đặn có các triệu chứng PMS trong ít nhất 6 tháng đủ điều kiện tham gia nghiên cứu. Phụ nữ được phân ngẫu nhiên vào một trong hai nhóm A, những người nhận được 15mg nghệ tây dạng viên nang 2 lần một ngày vào buổi sáng và buổi tối, hoặc nhóm B, những người nhận được 1 viên giả dược 2 lần một ngày trong 2 chu kỳ kinh nguyệt.

Những phụ nữ này được đánh giá về các triệu chứng PMS bằng cách sử dụng bảng câu hỏi về Triệu chứng tiền kinh nguyệt hàng ngày và Thang đánh giá trầm cảm Hamilton (HAM-D). Kết quả cho thấy sự cải thiện đáng kể trong cả PDS và HAM-D đối với phụ nữ trong nhóm nghệ tây so với các triệu chứng trước khi điều trị và cũng cho thấy sự cải thiện đáng kể các triệu chứng PMS so với nhóm giả dược.

Thúc đẩy cảm giác no và giảm cân

Trong một nghiên cứu của Malaysia, các nhà nghiên cứu muốn điều tra đặc tính gây no của nhụy hoa nghệ tây. Họ cho những người tham gia là phụ nữ uống một viên Satiereal (chiết xuất saffron) 2 lần mỗi ngày hoặc một loại giả dược không có hoạt tính mà không hạn chế chế độ ăn kiêng. Sau 2 tháng, những người tham gia sử dụng chiết xuất nghệ tây đã báo cáo giảm ăn vặt và giảm cân nhiều hơn so với nhóm đối chứng.

Các nhà nghiên cứu kết luận rằng chiết xuất nghệ tây có thể hỗ trợ các chức năng trao đổi chất và chống béo phì bằng cách kiềm chế sự thèm ăn và thúc đẩy giảm cân.

Có thể cải thiện chứng lo âu và trầm cảm

Trầm cảm là một rối loạn nghiêm trọng trong xã hội ngày nay, với ước tính tỷ lệ mắc bệnh trong đời cao tới 21% dân số nói chung ở một số nước phát triển.

Y học cổ truyền Ba Tư sử dụng nghệ tây để điều trị trầm cảm và các nhà nghiên cứu muốn đánh giá hiệu quả của loại thảo dược này trong điều trị trầm cảm nhẹ đến trung bình trong một thử nghiệm lâm sàng kéo dài 6 tuần. 30 bệnh nhân ngoại trú trưởng thành đáp ứng cuộc phỏng vấn lâm sàng về chứng trầm cảm đã tham gia thử nghiệm. Những người tham gia có Thang đánh giá Hamilton cơ bản cho điểm Trầm cảm ít nhất là 18. Những người tham gia được chỉ định ngẫu nhiên để nhận 1 viên saffron (30mg mỗi ngày) trong nhóm 1 hoặc 1 viên thuốc chống trầm cảm Imipramine (100mg mỗi ngày) trong nhóm 2 cho một nghiên cứu kéo dài 6 tuần. Saffron ở liều này được phát hiện là có hiệu quả tương tự như Imipramine để cải thiện chứng trầm cảm nhẹ đến trung bình.

Trong một nghiên cứu khác được công bố trên Tạp chí Y học Bổ sung & Tích hợp, 60 người trưởng thành mắc chứng lo âu và trầm cảm được chọn ngẫu nhiên để nhận 1 viên nghệ tây 50mg hoặc 1 viên giả dược 2 lần mỗi ngày trong 12 tuần. Bảng câu hỏi Kiểm kê chứng trầm cảm Beck (BDI) và Kiểm kê chứng lo âu Beck (BAI) đã được sử dụng lúc ban đầu, sáu và 12 tuần sau khi bắt đầu dùng thuốc. 54 người tham gia đã hoàn thành thử nghiệm. Kết quả là, việc bổ sung nhụy hoa nghệ tây có tác động đáng kể đến mức độ trầm cảm và lo lắng so với giả dược trong 12 tuần.

Cách sử dụng saffron

Phần ăn được của nghệ tây là nhụy, là một cuống dài, mảnh, nằm trong hoa.

Saffron có vị hương vị và mùi thơm mạnh, với vị cay nhẹ, hăng và hơi đắng.

Saffron được sử dụng trong nhiều món cơm, rau, thịt, hải sản, thịt gia cầm. Chúng tạo thêm hương vị sắc nét và màu vàng cam đẹp mắt cho món ăn.

Chúng ta cũng có thể sử dụng saffron để pha trà. Thêm một chút mật ong, chúng ta sẽ có cốc trà saffron thơm ngon hơn.

Theo khuyến cáo, người trưởng thành nên sử dụng saffron với lượng tối đa 0,1g/lần, tương đương với khoảng 50 sợi, không quá 0,3g/ngày và không quá 9g/tháng. Thông thường, chúng ta nên dùng mỗi ngày 10 - 15 sợi là đủ.

Cần lưu ý gì khi sử dụng saffron?

Saffron nói chung là an toàn cho hầu hết mọi người khi uống trong tối đa 6 tuần. Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm lo lắng, thay đổi khẩu vị, chóng mặt, buồn ngủ, khô miệng, buồn nôn và nhức đầu.

Nếu chúng ta bị dị ứng với các loài thực vật như thuộc các chi Lolium, Olea và Salsola, thì có thể bị dị ứng với nghệ tây. Cần gặp bác sĩ ngay nếu chúng ta dùng saffron mà có dấu hiệu của một phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

Liều cao của saffron thường không an toàn và thậm chí có thể gây ngộ độc, bao gồm các tác dụng phụ nghiêm trọng như vàng da và mắt, chóng mặt, nôn mửa, tiêu chảy ra máu hoặc chảy máu mũi... Liều 12 – 20g có thể gây tử vong.

Saffron không được khuyên dùng với số lượng lớn hơn lượng thường thấy trong thực phẩm dành cho phụ nữ mang thai vì có thể khiến tử cung co bóp và có thể gây sảy thai. Hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng saffron nếu đang cho con bú hoặc đang điều trị bất kỳ tình trạng y tế nào, đặc biệt là rối loạn lưỡng cực, huyết áp thấp hoặc bệnh tim.

BS. Nguyễn Thùy Ngân