Mộc nhĩ có lợi cho tim mạch và hệ miễn dịch

Mộc nhĩ là một loại nấm ăn được thường được sử dụng để tăng thêm kết cấu cho các món ăn trong nhiều nền ẩm thực châu Á. Ngoài hàm lượng đồng, axit pantothenic và chất chống oxy hóa cao, những loại nấm thơm ngon này còn có liên quan đến một số lợi ích đối với sức khỏe.

Trên thực tế, nghiên cứu cho một số loại nấm ăn được có khả năng cải thiện sức khỏe tim mạch, chống lại vi khuẩn và ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Mặc dù trước đây chỉ được sử dụng trong các dạng thuốc truyền thống nhưng ngày càng có nhiều nghiên cứu bắt đầu khẳng định những lợi ích đáng kinh ngạc của nấm. Trên thực tế, một số giống nhất định có liên quan đến nhiều lợi ích sức khỏe ấn tượng, từ giảm mức cholesterol đến giảm sự phát triển ung thư và hơn thế nữa. Đặc biệt, mộc nhĩ (nấm mèo) là nguyên liệu ngày càng trở nên phổ biến trong các món xào và súp. Nó không chỉ mang lại kết cấu giòn, ngon cho bữa ăn mà còn chứa nhiều loại chất dinh dưỡng quan trọng và chất chống oxy hóa.

Vậy mộc nhĩ có thể tác động đến sức khỏe của chúng ta như thế nào? Đây là những gì chúng ta cần biết.

Những thông tin về mộc nhĩ

Mộc nhĩ là một loại nấm ăn ngon và độc đáo có nhiều tên gọi khác nhau, bao gồm mộc nhĩ, nấm đen, nấm mèo, nấm tai thạch, tên khoa học của chúng là Auricularia auricula-judae.

Những loại nấm này nổi bật so với các giống nấm khác vì kết cấu giòn, màu sẫm và vẻ ngoài thú vị. Không giống như các loại nấm khác, mộc nhĩ không có thân hoặc mũ. Chúng có hình dạng giống như đôi tai, đó là lý do ban đầu chúng có được biệt danh riêng biệt. Tuy nhiên, đôi khi người ta vẫn nhầm lẫn với nấm mộc nhĩ trắng và nấm tai voi, cũng như nấm tai mây (nấm kikurage), một loại nấm cây ăn được khác có họ hàng xa với nấm mộc nhĩ.

Nấm mộc nhĩ đen thường là món đặc trưng trong ẩm thực châu Á và được nhiều người yêu thích vì kết cấu giòn và hương vị nhẹ. Vậy mộc nhĩ có mùi vị như thế nào? Mặc dù chúng có hương vị gỗ đậm khi còn sống nhưng nấm có xu hướng mang bất kỳ hương vị nào chúng được nấu trong các món ăn, khiến chúng trở thành một sự bổ sung tuyệt vời cho các món súp, món xào và salad.

Giá trị dinh dưỡng của mộc nhĩ

Nấm mộc nhĩ là nguồn cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng. Trên thực tế, mỗi khẩu phần chứa một lượng calo nấm mộc nhĩ thấp nhưng lại chứa nhiều đồng, axit pantothenic, selen và riboflavin.

100g mộc nhĩ thô chứa khoảng:

• 25 calo
• 7g carbohydrate
• 0,5g chất đạm
• 0,5mg đồng (56% giá trị dinh dưỡng hàng ngày - DV)
• 2mg axit pantothenic (40% DV)
• 11,1µg selen (20% DV)
• 0,2mg riboflavin (15% DV)
• 0,08mg thiamine (7% DV)
• 25mg magie (6% DV)
• 0,7mg kẽm (6% DV)
• 0,09µg vitamin B6 (5% DV)
• 19µg folate (5% DV)
• 0,1mg mangan (4% DV)

Ngoài các chất dinh dưỡng kể trên, mộc nhĩ còn chứa một lượng nhỏ kali, phospho và calci.

Lợi ích sức khỏe của mộc nhĩ

Có thể giúp chống lại tế bào ung thư

Chứa nhiều chất chống oxy hóa chống lại bệnh tật, nghiên cứu sơ bộ đầy hứa hẹn cho thấy chiết xuất nấm mộc nhĩ khô có thể giúp chống lại sự phát triển của tế bào ung thư. Một nghiên cứu in vitro do Đại học Quốc gia Kyungpook ở Hàn Quốc thực hiện cho thấy chiết xuất nấm mộc nhĩ có hiệu quả trong việc tiêu diệt các tế bào khối u ở phổi, xương và dạ dày. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng cần có nhiều nghiên cứu hơn để đánh giá liệu nấm mộc nhĩ có tác động có lợi đến sự phát triển ung thư ở người hay không.

Hỗ trợ sức khỏe tim mạch

Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng nấm mộc nhĩ có thể có đặc tính hạ đường huyết mạnh mẽ, có thể giúp kiểm soát mức cholesterol và bảo vệ chống lại bệnh tim mạch. Theo một mô hình động vật (in vivo) được công bố trên Mycobiology, việc sử dụng chiết xuất nấm mộc nhĩ cho chuột đã làm giảm đáng kể mức chất béo trung tính, cholesterol toàn phần và cholesterol LDL xấu. Nó cũng làm giảm chỉ số xơ vữa động mạch xuống 40%, đây là thước đo dùng để dự đoán nguy cơ mắc bệnh tim và tích tụ mảng bám trong động mạch.

Chứa chất chống oxy hóa

Nghiên cứu cho thấy nấm mộc nhĩ chứa nhiều chất chống oxy hóa và polyphenol. Điều đó có thể có tác động rất lớn đến sức khỏe tổng thể. Chất chống oxy hóa là những hợp chất giúp chống lại sự hình thành gốc tự do và bảo vệ tế bào chống lại tổn thương oxy hóa. Chất chống oxy hóa cũng đóng vai trò trung tâm đối với sức khỏe và bệnh tật, với nghiên cứu chỉ ra rằng chúng có thể hỗ trợ ngăn ngừa các bệnh mãn tính như ung thư, bệnh tim và viêm khớp dạng thấp.

Ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn

Ngoài việc là nguồn cung cấp chất chống oxy hóa và vi chất dinh dưỡng tuyệt vời, nấm mộc nhĩ còn có đặc tính kháng khuẩn mạnh có thể giúp xua đuổi một số chủng vi khuẩn. Một nghiên cứu in vitro năm 2015 trên Tạp chí Quốc tế về Nấm dược liệu thực sự cho thấy nấm mộc nhĩ có hiệu quả trong việc ngăn chặn sự phát triển của Escherichia coli và Staphylococcus aureus, hai loại vi khuẩn có thể gây nhiễm trùng ở người.

Nguồn đồng tốt

Mỗi khẩu phần nấm mộc nhĩ đều có tác dụng mạnh mẽ về mặt dinh dưỡng. Những cây nấm nhỏ nhưng mạnh mẽ này là nguồn cung cấp đồng đặc biệt tốt, một vi chất dinh dưỡng cần thiết cho một số khía cạnh của sức khỏe. Đồng không chỉ quan trọng đối với quá trình chuyển hóa sắt mà còn cần thiết cho sức khỏe tim mạch, chức năng phổi và hơn thế nữa. Sự thiếu hụt chất dinh dưỡng quan trọng này có thể gây ra một số tác dụng phụ nghiêm trọng, từ tiêu chảy và suy giảm khả năng miễn dịch đến xương yếu, tổn thương thần kinh, thiếu máu và các vấn đề về tim.

Cách tìm và cách sử dụng mộc nhĩ

Nấm mộc nhĩ mọc khắp nơi và có thể tìm thấy trên gỗ ở nhiệt độ mát mẻ, thường vào khoảng đầu mùa xuân hoặc cuối mùa thu. Mặc dù đôi khi chúng bị nhầm lẫn với các loài khác, nhưng hầu hết các loài nấm mộc nhĩ trông giống nhau đều thực sự có thể ăn được.

Ngoài việc tự mình tìm kiếm, chúng ta cũng có thể tìm mua nấm ở nhiều cửa hàng thực phẩm và nhà bán lẻ trực tuyến. Nấm mộc nhĩ được sấy khô sẽ dễ dàng hơn nhiều, nhưng chúng ta có thể hoàn nguyên đơn giản bằng cách ngâm trong nước một thời gian để thưởng thức khi còn tươi.

Có rất nhiều lựa chọn về cách nấu nấm mộc nhĩ và nó có thể được sử dụng để tạo thêm kết cấu giòn cho bất kỳ món ăn nào. Nó có thể được thêm vào các món xào với thịt, trộn vào súp, xào với rau hoặc thưởng thức như một phần của món salad ngon miệng.

Rủi ro và tác dụng phụ của mộc nhĩ

Đối với hầu hết mọi người, mộc nhĩ có thể là một sự bổ sung an toàn và lành mạnh cho chế độ ăn uống. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải thực hành an toàn thực phẩm phù hợp và làm sạch nấm thật kỹ trước khi sử dụng. Ngoài ra, những người bị dị ứng không nên ăn nấm mộc nhĩ để tránh các triệu chứng dị ứng thực phẩm như buồn nôn, ngứa, sưng phù và nổi mề đay.

Trong một số trường hợp, mộc nhĩ có thể hoạt động như chất chống đông máu và ngăn ngừa đông máu. Do đó, chúng ta nên nói chuyện với bác sĩ trước khi sử dụng nếu chúng ta dùng thuốc làm loãng máu để ngăn ngừa tương tác với các loại thuốc này.

TS. Lương Y Phùng Tuấn Giang
Chủ tịch Viện nghiên cứu phát triển y dược cổ truyền Việt Nam