Berberine có nguồn gốc từ châu Á, nơi nó được sử dụng lần đầu tiên cách đây hàng ngàn năm trong y học cổ truyền và y học Ayurvedic. Nó đã được chứng minh trong các nghiên cứu là có nhiều tác dụng dược lý, bao gồm khả năng kháng khuẩn, chống ung thư, chống viêm và hạ đường huyết.
Các chất chiết xuất và chất bổ sung được làm từ berberine, thường rẻ tiền, an toàn và nổi tiếng với hoạt tính kháng khuẩn phổ rộng. Thậm chí có thể giúp điều trị các tình trạng một cách tự nhiên mà không cần sử dụng kháng sinh.
Berberine là gì?
Berberine (còn được gọi là berberine hydrochloride) là một alkaloid isoquinoline tự nhiên được tìm thấy trong nhiều loại thảo dược, bao gồm hoàng liên chân gà, hoàng bá, hoàng cầm, hoàng đằng, mao lương hoa vàng, hoàng liên gai…
Trong những cây này, alkaloid berberine có thể được tìm thấy trong thân, vỏ, rễ và thân rễ (thân ngầm giống như rễ) của cây. Nó có màu vàng đậm, do đó nó còn được sử dụng làm thuốc nhuộm tự nhiên.
Berberine được tìm thấy trong một nhóm cây thuộc chi Berberis. Nó cũng là thành phần hoạt chất chính của 2 loại thảo dược phổ biến trong y học cổ truyền là hoàng liên và hoàng bá.
Trong y học cổ truyền, những loại thảo dược này đã được sử dụng để điều trị bệnh tiểu đường một cách tự nhiên trong nhiều thế kỷ. Hợp chất này cũng có lịch sử sử dụng lâu dài để kiểm soát viêm dạ dày ruột do vi khuẩn, tiêu chảy và các bệnh tiêu hóa khác.
Alkaloid được định nghĩa là một nhóm các hợp chất hữu cơ có nguồn gốc thực vật chứa hầu hết các nguyên tử nitơ cơ bản. Tiêu thụ chúng có thể có tác dụng sinh lý rõ rệt đối với con người, đặc biệt liên quan đến sức khỏe tim mạch và trao đổi chất.
Ngày càng có nhiều nghiên cứu phát hiện ra bằng chứng cho thấy lợi ích của berberine có thể bao gồm việc bảo vệ chống lại:
- Hội chứng chuyển hóa.
- Bệnh tiểu đường.
- Nhiễm trùng đường tiêu hóa.
- Bệnh tim.
- Cholesterol cao.
- Tăng huyết áp.
- Bệnh miễn dịch.
- Vấn đề toàn thân.
- Mật độ xương thấp.
- Kiểm soát cân nặng.
- Trầm cảm và suy giảm nhận thức.
- Có khả năng hình thành tế bào ung thư.
Tác dụng trên là do cấu trúc phân tử mà berberine sở hữu. Công thức phân tử của nó là C20H18NO4, và giống như các alkaloid protoberberine khác, nó có thể mang lại những điều kỳ diệu cho sức khỏe.
Lợi ích sức khỏe của berberine
Khả năng điều trị bệnh tiểu đường
Trong một nghiên cứu, berberine được phát hiện là giúp hạ đường huyết. Điều này có thể giúp ngăn ngừa và điều trị bệnh tiểu đường type II và các biến chứng của nó, bao gồm bệnh tim mạch và bệnh thần kinh.
Nó cũng được chứng minh là có tác dụng tích cực đối với chuyển hóa glucose-lipid, các yếu tố gây viêm và kháng insulin ở bệnh nhân mắc hội chứng chuyển hóa.
Một trong những nghiên cứu ấn tượng nhất so sánh việc dùng 500mg berberine 2 - 3 lần mỗi ngày trong 3 tháng với việc dùng thuốc trị tiểu đường thông thường metformin. Berberine có thể kiểm soát lượng đường trong máu và chuyển hóa lipid hiệu quả như metformin, các nhà nghiên cứu mô tả nó như một “thuốc hạ đường huyết mạnh qua đường uống”.
Các nghiên cứu bổ sung cũng chỉ ra rằng berberine cải thiện sự hấp thu glucose và rối loạn chuyển hóa lipid. Ví dụ, một nghiên cứu được công bố trên Thuốc bổ sung và thay thế dựa trên bằng chứng đã chứng minh rằng berberine có thể cải thiện độ nhạy insulin bằng cách điều chỉnh bài tiết adipokine.
Theo một số nghiên cứu, nhờ tác dụng lên độ nhạy insulin, hợp chất này cũng có thể giúp ngăn ngừa tổn thương thận.
Có thể giúp giảm cholesterol cao và huyết áp cao
Có bằng chứng cho thấy berberine có thể giúp giảm mức LDL cao, cholesterol toàn phần và mức huyết áp cao.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Trao đổi chất cho thấy berberine làm giảm cholesterol huyết thanh cùng với mức chất béo trung tính ở bệnh nhân tiểu đường type 2. Nó dường như hoạt động bằng cách ức chế PCSK9, theo nghiên cứu của Trường Y Harvard, giúp giảm cholesterol.
Một nghiên cứu riêng biệt cho thấy việc sử dụng kết hợp gạo men đỏ (nổi tiếng với khả năng giảm cholesterol một cách tự nhiên) và berberine có thể mang lại hiệu quả tốt hơn với nguy cơ tác dụng phụ nghiêm trọng thấp hơn so với liệu pháp statin theo toa.
Trong các nghiên cứu trên động vật, berberine đã được chứng minh là làm giảm nồng độ chất béo và lipid trong máu cao bất thường bằng cách thúc đẩy sự bài tiết cholesterol từ gan và ức chế sự hấp thu cholesterol ở ruột.
Bởi vì nó có thể làm giảm lượng đường trong máu, cải thiện mức cholesterol LDL và chất béo trung tính, giảm mức testosterone và giảm tỷ lệ vòng eo/hông, nên nó cũng mang lại lợi ích cho phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang.
Nó cũng có thể cải thiện mức huyết áp và tuần hoàn ở những người mắc hội chứng chuyển hóa khi áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh có nhiều chất chống oxy hóa hoặc chất bổ sung như axit folic, coenzym Q10 và astaxanthin.
Có thể giúp hỗ trợ giảm cân
Berberine là một trong số ít hợp chất có khả năng kích hoạt protein kinase được kích hoạt bởi adenosine monophosphate (AMPK). AMPK là một enzyme bên trong tế bào của cơ thể con người, thường được gọi là “công tắc tổng thể trao đổi chất” vì nó đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh quá trình trao đổi chất.
Kích hoạt AMPK giúp tăng cường đốt cháy chất béo trong ty thể, đó là lý do tại sao các nghiên cứu đã chứng minh rằng berberine có thể giúp ngăn chặn sự tích tụ chất béo trong cơ thể con người và bảo vệ chống lại hội chứng chuyển hóa.
Trong một nghiên cứu được công bố trên Phytomedicine, những người trưởng thành béo phì được cho uống 500mg berberine 3 lần mỗi ngày trong tổng cộng 12 tuần. Hiệu quả và độ an toàn của phương pháp điều trị được xác định bằng cách đo trọng lượng cơ thể, bảng chuyển hóa toàn diện, nồng độ lipid và hormone trong máu, mức độ biểu hiện của các yếu tố gây viêm, công thức máu toàn phần và điện tâm đồ. Nghiên cứu này cho thấy berberine là một hợp chất hạ lipid mạnh với tác dụng giảm cân vừa phải.
Khả năng bảo vệ chống suy giảm nhận thức
Các nghiên cứu đã đánh giá tiềm năng điều trị của berberine chống lại các bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson và thoái hóa thần kinh do chấn thương.
Mặc dù cần có nhiều nghiên cứu hơn, nhưng một nghiên cứu đã tiết lộ rằng có nhiều tác dụng tích cực của berberine, một số trong đó giúp tăng cường các yếu tố/con đường bảo vệ thần kinh và một số khác chống lại sự thoái hóa thần kinh.
Các nghiên cứu trên động vật cũng chỉ ra rằng nó có thể giúp chống trầm cảm.
Có bằng chứng cho thấy berberine có tác dụng bảo vệ hệ thần kinh trung ương, đặc biệt là khả năng ức chế monoamine oxidase-A, một loại enzyme liên quan đến sự thoái biến của norepinephrine và serotonin, có tác dụng nâng cao tâm trạng.
Có thể giúp quản lý SIBO
Những bệnh nhân mắc các triệu chứng phát triển quá mức của vi khuẩn ruột non (SIBO) có quá nhiều vi khuẩn trong ruột non của họ. Phương pháp điều trị SIBO thông thường hiện nay chỉ giới hạn ở thuốc kháng sinh đường uống với thành công không nhất quán.
Mục tiêu của một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Global Advances in Health and Medicine là xác định tỷ lệ thuyên giảm SIBO khi sử dụng kháng sinh so với phương pháp điều trị bằng thảo dược. Người ta phát hiện ra rằng phương pháp điều trị bằng thảo dược, bao gồm berberine, có tác dụng tương tự như điều trị bằng kháng sinh và an toàn.
Hỗ trợ sức khỏe tim mạch
Một phần tác dụng tích cực của berberine đối với sức khỏe tim mạch có thể bắt nguồn từ khả năng của hợp chất này giúp kiểm soát lượng đường trong máu và béo phì, cả hai đều có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành.
Nó cũng kích thích giải phóng oxit nitric, một phân tử truyền tín hiệu giúp thư giãn động mạch, tăng lưu lượng máu, giảm huyết áp và bảo vệ chống xơ cứng động mạch.
Trong nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Tim mạch Thế giới, những người dùng berberine có chức năng tim tốt hơn và có khả năng tập thể dục tốt hơn những người dùng giả dược.
Tác dụng tim mạch của berberine cũng cho thấy tính hữu ích lâm sàng của nó trong điều trị rối loạn nhịp tim và suy tim.
Có thể cải thiện sức khỏe phổi
Nghiên cứu cho thấy berberine có lợi cho chức năng phổi do tác dụng chống viêm của nó. Alkaloid này thậm chí còn được chứng minh là làm giảm tác dụng của viêm phổi cấp tính do khói thuốc lá gây ra.
Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Viêm, những con chuột tiếp xúc với khói thuốc lá sẽ bị tổn thương phổi cấp tính và sau đó được tiêm 50mg/kg berberine vào dạ dày. Khi kiểm tra các mô phổi, người ta phát hiện ra rằng khói thuốc lá gây viêm phế nang của phổi cùng với phù tế bào hoặc giữ nước bất thường.
Tuy nhiên, tiền xử lý bằng berberine làm giảm đáng kể tình trạng viêm phổi và cải thiện tổn thương phổi cấp tính do khói thuốc lá gây ra thông qua hoạt động chống viêm của nó.
Có thể bảo vệ gan
Mặc dù cần nhiều nghiên cứu hơn để xác nhận rằng nó có thể bảo vệ chống lại các bệnh về gan, nhưng nghiên cứu ban đầu cho thấy berberine hỗ trợ gan bằng cách giảm lượng đường trong máu, tình trạng kháng insulin và chất béo trung tính, là dấu hiệu tổn thương gan ở những người mắc bệnh tiểu đường và virus như viêm gan.
Nó cũng có thể cung cấp hỗ trợ cho những người mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Các nghiên cứu trên động vật đã phát hiện ra rằng berberine có tác dụng chống tăng đường huyết và chống rối loạn lipid máu, nghĩa là nó cải thiện quá trình chuyển hóa glucolipid, có thể giúp giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của bệnh gan nhiễm mỡ.
Có khả năng có tác dụng chống ung thư
Ngày càng có nhiều nghiên cứu về việc điều hòa chuyển hóa tế bào ung thư bằng berberine hydrochloride. Đó là vì berberine có thể giúp tiêu diệt tế bào ung thư.
Hoạt động chống ung thư của nó, đặc biệt là ức chế sự phát triển và tăng sinh của các tế bào ung thư, khiến nó có khả năng trở thành một thành phần tự nhiên của hệ thống phân phối hạt nano được sử dụng trong liệu pháp berberine trị ung thư. Ví dụ, berberine gây ra hiện tượng apoptosis của tế bào ung thư lưỡi ở người trong nghiên cứu được thực hiện tại Đại học Y Trung Quốc.
Công dụng và liều lượng bổ sung
Berberine có thể được tìm thấy ở dạng bổ sung, phổ biến nhất là berberine HCL.
Vì berberine có thời gian bán hủy ngắn nên chúng ta thường cần dùng chất bổ sung này với liều chia nhỏ (chẳng hạn như 3 lần một ngày) để giữ mức ổn định trong máu.
Nhiều nghiên cứu sử dụng liều lượng từ 900 đến 1.500mg mỗi ngày. Thông thường nên dùng 500mg 3 lần/ngày với tổng số 1.500mg mỗi ngày.
Nên dùng trong bữa ăn hoặc ngay sau đó để tận dụng lượng đường huyết và lipid tăng đột biến khi ăn bữa ăn.
Dùng liều cao trong thời gian ngắn có thể gây khó chịu ở dạ dày, chuột rút và/hoặc tiêu chảy, đó là một lý do chính đáng khác để dùng berberine với nhiều liều trong ngày.
Chúng ta có thể làm việc với bác sĩ để xác định liều lượng phù hợp nhất với mình.
Một số người cũng bôi trực tiếp berberine lên da để điều trị bỏng và vào mắt để điều trị các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, như bệnh mắt hột, thường gây mù lòa. Nó đã được chứng minh là có hiệu quả chống lại nhiều loại vi khuẩn, động vật nguyên sinh và nấm có thể ảnh hưởng đến da.
Rủi ro, tác dụng phụ và tương tác
Nếu chúng ta có bệnh lý hoặc đang dùng bất kỳ loại thuốc nào, kể cả thuốc kháng sinh, thì chúng ta nên nói chuyện với bác sĩ trước khi dùng.
Điều này đặc biệt quan trọng nếu chúng ta hiện đang dùng thuốc hạ đường huyết. Vì nó có thể làm giảm lượng đường trong máu, bệnh nhân tiểu đường đang kiểm soát lượng đường trong máu bằng insulin hoặc các loại thuốc khác phải thận trọng khi sử dụng chất bổ sung này để tránh lượng đường trong máu thấp nguy hiểm. Những người bị huyết áp thấp cũng nên cẩn thận khi sử dụng vì nó có thể làm giảm huyết áp một cách tự nhiên.
Phụ nữ có thai và cho con bú không nên dùng berberine.
Berberine có an toàn khi sử dụng lâu dài không? Tốt nhất nên nói chuyện với bác sĩ nếu chúng ta dự định bổ sung nó trong hơn 12 tuần.
Nhìn chung, chất này có đặc tính an toàn vượt trội. Các tác dụng phụ chính liên quan đến tiêu hóa và không đáng kể, vì có một số báo cáo về chuột rút, tiêu chảy, đầy hơi, táo bón và đau dạ dày.
Một lần nữa, bằng cách tuân thủ liều lượng nhỏ hơn được khuyến nghị, trải đều trong ngày và sau bữa ăn, những tác dụng phụ berberine tiêu cực nhỏ có thể xảy ra này có thể cùng nhau tránh được.
BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)
.png)