Trong số 39 loại rau củ quả, cà rốt được xếp thứ 10 về giá trị dinh dưỡng. Cà rốt là nguồn cung cấp chất xơ và khoáng chất vi lượng molypden dồi dào, hiếm khi được tìm thấy trong nhiều loại rau.

 

Molypden hỗ trợ chuyển hóa chất béo và carbohydrate và rất quan trọng cho việc hấp thụ sắt. Nó cũng là một nguồn cung cấp magie và mangan tốt. Magie cần thiết cho xương, protein, tạo ra tế bào mới, kích hoạt vitamin B, thư giãn thần kinh và cơ bắp, đông máu và sản xuất năng lượng. Sự tiết và chức năng của insulin cũng cần có magie. Mangan có ích trong quá trình chuyển hóa carbohydrate, phối hợp với các enzym trong cơ thể. Mangan được cơ thể sử dụng như một yếu tố đồng thời cho enzyme chống oxy hóa, superoxide dismutase. Kali và magie trong cà rốt giúp hoạt động của cơ bắp. Khi rễ cà rốt sau giai đoạn non tiếp xúc với nhiệt độ lạnh, trong một khoảng thời gian tùy theo giống cây trồng, quá trình hình thành hạt và ra hoa sẽ diễn ra. Hạt có chứa tinh dầu. Tác dụng bảo vệ tim và gan, chống vi khuẩn, chống nấm, chống viêm và giảm đau của chiết xuất hạt cà rốt rất đáng chú ý. 

Lợi ích sức khỏe của chiết xuất hạt cà rốt

Chiết xuất từ ​​hạt cà rốt và tinh dầu của nó đã được báo cáo trong các nghiên cứu thực nghiệm là có tác dụng bảo vệ tim và gan, rối loạn chức năng nhận thức, giảm cholesterol, chống vi khuẩn, chống nấm, chống viêm, giảm đau và chữa lành vết thương.

Lợi ích bảo vệ tim mạch và gan

Theo nghiên cứu của Muralidharam và cộng sự, ​​quan sát thấy rằng chiết xuất hạt cà rốt có tác dụng bảo vệ tim mạch và điều hòa co cơ trong bệnh nhồi máu cơ tim do isoproterenol gây ra ở chuột bằng cách duy trì các enzyme liên kết với màng. Từ những kết quả này, các nhà điều tra đã kết luận rằng chiết xuất hạt cà rốt có thể có tác dụng tăng co bóp. Đáng chú ý, nồng độ aspartame transaminase, alanine transaminase và lactate dehydrogenase trong huyết thanh thấp hơn đáng kể ở những con chuột được cho ăn chiết xuất hạt cà rốt.

Theo nghiên cứu của Singh và cộng sự, đã báo cáo hoạt động hạ đường huyết của hạt cà rốt ở chuột. Người ta quan sát thấy rằng những con chuột được cho ăn hạt cà rốt cho thấy sự giảm tổng lượng cholesterol và chất béo trung tính HLD và VLDL so với nhóm chuột đối chứng. Đã nghiên cứu tác dụng của chiết xuất hạt cà rốt đối với thioacetamide, chất amide gây độc gan mạnh. Thông thường, nó tạo điều kiện tăng cường tổng hợp RNA giàu guanine và cytosine đồng thời làm giảm RNA ribosome. Các nhà điều tra đã quan sát thấy mối tương quan nghịch đảo trong sự gia tăng nồng độ các dấu hiệu gan do thioacetamide gây ra sau khi sử dụng chiết xuất hạt cà rốt. Tác dụng thuận lợi này là dấu hiệu cho thấy tác dụng ổn định màng gan của chiết xuất hạt. Hơn nữa, sự gia tăng đáng kể nồng độ các enzyme chống oxy hóa như SOD, catalase và glutathione peroxidase cũng đã được báo cáo. Gần đây, đã nghiên cứu hoạt tính chống oxy hóa và bảo vệ gan trong ống nghiệm của chiết xuất metanol từ hạt cà rốt. Nghiên cứu này kết luận rằng hoạt động bảo vệ gan của chiết xuất hạt cà rốt là do khả năng chống oxy hóa của chiết xuất hạt cà rốt.

Theo nghiên cứu của Rezaei-Maghadam và cộng sự, cũng báo cáo hoạt động chống oxy hóa và ức chế hoạt động peroxid hóa trong mô gan của chiết xuất hạt cà rốt etanolic dựa trên các thí nghiệm in vivo trên chuột. Nghiên cứu của họ cho thấy rằng việc chuột sử dụng thường xuyên chiết xuất hạt cà rốt etanolic thông qua chế độ ăn uống có thể cải thiện tình trạng chống oxy hóa và ức chế hoạt động peroxid hóa trong mô gan.

Lợi ích của rối loạn nhận thức và giảm cholesterol

Nhận thức bao gồm tất cả các khía cạnh của nhận thức, học tập, suy nghĩ và ghi nhớ. Các rối loạn chức năng nhận thức bao gồm mê sảng, rối loạn hành vi và mất trí nhớ. Suy giảm nhận thức là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh Alzheimer và chứng mất trí nhớ ở người cao tuổi. Nó được đặc trưng bởi sự mất trí nhớ tiến triển và các khiếm khuyết về nhân cách kèm theo các bất thường về cấu trúc trong não như rối loạn ngôn ngữ và mất khả năng định hướng không gian. Theo nghiên cứu của Vasudevan và cộng sự, báo cáo rằng chiết xuất hạt cà rốt đã đảo ngược tình trạng thiếu hụt trí nhớ do chứng mất trí nhớ do scopolamine (hoặc diazepam) gây ra ở chuột non. Các nhà nghiên cứu này kết luận rằng việc sử dụng chiết xuất hạt cà rốt làm giảm hoạt động của acetylcholinesterase trong não và mức cholesterol ở chuột (sự tổng hợp acetylcholine được thực hiện qua trung gian choline và acetyl coenzyme A với sự hiện diện của enzyme choline acetyltransferase). Hơn nữa, họ quan sát thấy rằng chiết xuất ethanol của hạt cà rốt đã cải thiện khả năng lưu giữ của chuột già khi cho uống trong 7 ngày. Sau đó trong một nghiên cứu khác Vasudevan et al, đã xác nhận tiềm năng chống chứng mất trí nhớ của chiết xuất hạt cà rốt ở chuột. Chiết xuất hạt cà rốt đã đảo ngược scopolamine, diazepam hoặc chứng mất trí nhớ do lão hóa khi dùng trong bảy ngày ở chuột. Họ kết luận rằng chiết xuất hạt cà rốt được chứng minh là một chất chống bệnh Alzheimer hữu ích, dựa trên đặc tính tăng cường trí nhớ của nó được quan sát thấy trong nghiên cứu này. Những kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Materia Medica của Ấn Độ đã đề cập đến hạt cà rốt như một loại thuốc bổ não .Trước đây, nghiên cứu của Gambhir và cộng sự, cho thấy rằng clorua bazơ bậc bốn giàu choline tách ra từ hạt cà rốt thể hiện hoạt động procholinergic. Và theo nghiên cứu của nhà nghiên cứu Vasudevan, kết luận rằng việc truyền cholinergic được tăng cường là do sự tổng hợp acetylcholine tăng lên trong não do lượng choline dồi dào và giảm hoạt động của cholinesterase trong não. Những tác động này ở chuột già và chuột non giúp cải thiện nhận thức và trí nhớ cũng như lợi ích giảm cholesterol và có thể hữu ích trong việc kiểm soát rối loạn chức năng nhận thức ở bệnh nhân cao tuổi.

Lợi ích chống vi khuẩn và chống nấm

Dựa trên nghiên cứu của Rossi, đã báo cáo rằng tinh dầu thu được từ các bộ phận trên mặt đất của cà rốt dại cho thấy tác dụng ức chế mầm bệnh đường ruột Campylobacter jejuni. Ngoài ra, các phenylpropanoid, như methylisoeugenol và elemiain, từ tinh dầu cũng có tác dụng kháng khuẩn đối với các chủng Campylobacter coliC. lari. Các tác giả này phát hiện ra rằng vòng thơm và liên kết đôi trên chuỗi bên của cả methylisoeugenol và elemiim có thể là nguyên nhân gây ra tác dụng chống vi khuẩn.

Misiaka đã nghiên cứu và báo cáo rằng chiết xuất dầu hạt cà rốt có tác dụng ức chế vừa phải đối với sự phát triển sợi nấm của Alternaria alternative (một trong những loại nấm gây độc tế bào phổ biến nhất lây nhiễm vào cây cà rốt), được phân lập từ bề mặt của giống cà rốt Perfekcja. Các thí nghiệm, cụ thể là với các hợp chất hóa học, carotol, β-caryophyllene và daucol đã được thực hiện để tìm hiểu xem hoạt động quan sát được bắt nguồn từ hoạt động của riêng carotol hay từ tác dụng hiệp đồng. Carotol ức chế đáng kể sự phát triển của nấm và làm giảm kích thước xuyên tâm của khuẩn lạc. Trong khi đó, tác dụng ức chế do daucol tạo ra tương đối ít hơn carotol. β-caryophyllene không có tác dụng. Kết quả cho thấy carotol là tác nhân chính chịu trách nhiệm cho hoạt động chống nấm của chiết xuất dầu hạt cà rốt.

Một xét nghiệm khác đánh giá tác dụng chống vi khuẩn được thực hiện bởi Kumarasamy et al, bằng cách sử dụng các hợp chất thu được từ chiết xuất metanol của hạt cà rốt dại. Luteolin, luteolin 3'-O-β-D-glucopyranoside và luteolin 4'-O-β-glucopyranoside là những flavon chính được phân lập từ chiết xuất metanol. Các tác giả này phát hiện ra rằng luteolin có hoạt tính kháng khuẩn chống lại Bacillus cereus và Citrobacter freundii. Meanwile luteolin 3'-O-glucoside cho thấy hoạt tính kháng khuẩn chống lại B. cereus và Lactobacillus plantarum. Tương tự, sự phát triển của Staphylococcus aureus và Escherichia coli bị ức chế bởi cả luteolin và 4'-O-glucoside của nó. Hơn nữa, trong xét nghiệm 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl (DPPH) luteolin cho thấy hoạt tính nhặt gốc tự do lớn hơn.

Lợi ích chống viêm và giảm đau

Tác dụng chống viêm và giảm đau của chiết xuất hạt cà rốt đã được báo cáo thực nghiệm của Vasudevan,  cho rằng hạt cà rốt có tác dụng chống viêm. Trong nghiên cứu của họ, chứng phù chân được gây ra ở chuột bằng cách sử dụng carrageenan histamine và serotonin; và bệnh viêm khớp được gây ra bằng cách sử dụng folmaldehyde. Điều đáng ngạc nhiên là tình trạng bệnh giảm ở những con chuột được cho ăn chiết xuất hạt cà rốt với liều lượng cao. Hơn nữa, để đánh giá tác dụng giảm đau của carot, tác dụng viết được tạo ra bằng cách tiêm vào màng bụng. Hiệu ứng quằn quại giảm đáng kể sau khi sử dụng chiết xuất hạt cà rốt. Trong một nghiên cứu khác Mornin et al phát hiện ra rằng các hợp chất chiết xuất từ ​​hạt cà rốt (2,4,5-trimethoxybenzaldehyde, axit oleic, trans-asarone và geraniol) có đặc tính chống viêm do ức chế enzyme cyclooxygenase và mang lại lợi ích chống viêm đáng kể ngay cả khi so với các thuốc chống viêm như Aspirin, Ibuprofen, Naproxen và Celebrex.

Lợi ích sinh sản

Hiệu quả sinh sản của chiết xuất hạt cà rốt phụ thuộc vào giới tính. Các nghiên cứu dược lý cho thấy hạt cà rốt có đặc tính chống lại khả năng sinh sản ở phụ nữ. Ngược lại theo nghiên của  Nouri et al báo cáo rằng chiết xuất hạt cà rốt gây ra sự sinh tinh ở chuột đực. Họ quan sát thấy rằng những con chuột được cho ăn chiết xuất hạt cà rốt đã phục hồi khỏi độc tính sinh sản do gentamicin gây ra và cho thấy khả năng sinh tinh được tăng cường. Vì vậy, chiết xuất hạt cà rốt có thể tạo ra sự sinh tinh và dự trữ tinh trùng ở mào tinh hoàn. Cơ chế sinh hóa có thể xảy ra đằng sau tác dụng này là thông qua việc tăng nồng độ testosterone ở chuột đực. Ngoài ra, chiết xuất hạt cà rốt rất giàu chất chống oxy hóa và do đó việc tăng dự trữ tinh trùng mào tinh hoàn cauda cũng có thể là do tác dụng chống oxy hóa của nó.

Hiện nay, việc sử dụng đến chiết xuất của hạt cà rốt vào trong phòng và điều trị bệnh trên thực tế lâm sàng còn một  hạn chế. Nhưng thông qua các báo cáo nghiên của của các nhà nghiên cứu trên thế giới, đã giúp ta hiểu hơn về  với những tác dụng vô cùng có lợi cho sức khỏe con người mà nó mang lại, đặc biệt trong đó là tác dụng bảo vệ tim và gan, chống vi khuẩn, chống nấm, chống viêm và giảm đau của chiết xuất hạt cà rốt.

BS. Phạm Thị Hồng Vân  (Thọ Xuân Đường)