Ngũ vị tử còn có tên gọi là ngũ mai tử, huyền cập. Ngũ vị tử trong y dược cổ truyền có vị chua, tính ôn có tác dụng an thần, liễm phế, bổ thận...
Ngũ vị tử là loại quả chín phơi khô của cây ngũ vị ((Schisandra sinensis Baill.) thuộc họ ngũ vị tử. Ngoài ra còn có nam ngũ vị tử là quả của cây mắm cơm (Kadsura japonica L.). Theo y dược cổ truyền thì ngũ vị tử có vị chua, tính ôn vào kinh phế và thận, có tác dụng an thần, bổ thận. Dùng cho các trường hợp viêm khí quản mạnh tính gây hen suyễn, tim đập mạnh loạn nhịp, mất ngủ...
Ngũ vị tử
Một số bài thuốc từ ngũ vị tử:
Chữa chứng cơ thể ra nhiều mồ hôi:
Bá tử nhân 125gam, bán hạ khúc 125gam, mẫu lệ 63gam, nhân sâm 63gam, ma hoàng căn 63gam, bạch truật 63gam, ngũ vị tử 63gam, đại táo 30 quả. Đại táo nấu nhừ, nghiền nát loại bỏ hạt. Các vị khác giã thành bột mịn, nhào với đại táo làm thành viên bằng hạt ngô. Ngày uống làm 2 lần, mỗi lần 20 - 30 viên
Chữa thận dương hư, hoạt tinh:
Tang phiêu tiêu 12gam, ngũ vị tử 8gam, long cốt 12gam, phụ tử 12gam. Sắc uống ngày 1 thang.
Chữa chúng miệng khô, khát nước:
Đảng sâm 12gam, mạch đông 12gam, ngũ vị tử 6gam. Sắc uống ngày 1 thang.
Dùng cho bệnh nhân viêm gan mạn tính:
Ngũ vị tử sao khô tán mịn, mỗi lần uống 3gam, ngày 3 lần. Đợt dùng 30 ngày, uống với nước sôi hoặc nước cơm, thêm chút muối đường.
Dùng cho các trường hợp suy nhược thần kinh, mất ngủ:
Rượu nhân sâm ngũ vị tử: rượu 500ml, nhân sâm 10-20g, ngũ vị tử 30g, câu kỷ tử 30g. Ngâm 7 ngày. Uống trước khi đi ngủ 15-20ml.
Dùng cho các bệnh nhân hồi hộp, loạn nhịp tim:
Tim lợn hầm ngũ vị tử: tim lợn 1 cái, ngũ vị tử 9gam. Tim lợn rạch mở, rửa sạch, cho ngũ vị tử vào, khâu lại, hầm cách thủy
Lưu ý: người bệnh bên ngoài có biểu tà, trong có thực nhiệt không được dùng; người viêm khí phế quản mới phát gây ho, sốt không dùng.
TS. Nguyễn Đức Quang
