Quả đào thơm ngon, giàu dinh dưỡng và tốt cho tim mạch

QUẢ ĐÀO THƠM NGON, GIÀU DINH DƯỠNG VÀ TỐT CHO TIM MẠCH

Đào là loại trái cây được yêu thích bởi hương vị thơm ngon. Quả đào là nguồn dinh dưỡng quý giá, các chất dinh dưỡng trong đào giúp cơ thể chống lại các gốc tự do, ngăn ngừa ung thư và bảo vệ tim mạch.

Cây đào (Prunus persica) là một loài thuộc chi Mận mơ (Prunus), họ Hoa hồng (Rosaceae), đào có tên gọi độc đáo của nó từ cuộc hành trình mà loại quả này đi từ vị trí xuất xứ là Trung Quốc, qua Ba Tư (Persia) theo con đường tơ lụa để đến Châu Âu.

Mặc dù tên khoa học của đào liên quan đến Ba Tư, nhưng quả đào lại có nguồn gốc từ Trung Quốc. Việc trồng đào đã được ghi lại trong các ghi chép cổ đại của Trung Quốc có niên đại khoảng 1100 năm TCN, mở đường đến các vùng phía tây của châu Âu vào khoảng năm 300 TCN, và là một loại thực phẩm phổ biến của người La Mã vào thế kỷ đầu tiên SCN. Người Mỹ đã giới thiệu đào vào khoảng những năm 1500 khi chúng được mang đến bởi những người định cư Tây Ban Nha, Anh và Pháp. Vào giữa những năm 1600, đào được đánh giá cao về các tác dụng đối với sức khỏe.

Không chỉ là một loại trái cây ưa thích, cây đào, quả và hoa được coi trọng trong văn hóa Trung Quốc. Người Trung Quốc tin rằng đào có tác dụng xua đuổi tà ma, bảo vệ cuộc sống và sức khỏe của con người, mang lại bình an. 

Đào cũng có một vị trí đặc biệt trong tác phẩm nghệ thuật, cả về chủ nghĩa hiện thực và những tác phẩm mang tính biểu tượng. Monet, Rubens và Van Gogh là một trong số nhiều họa sĩ đã khắc họa cây, hoa và quả đào.

Quả đào có giống với quả xuân đào không? Câu trả lời là có. Trên thực tế, đào và xuân đào là những loại cây giống nhau về mặt di truyền, di truyền đơn alen khiến quả xuân đào có vỏ mịn, không có lông tơ.

Quả đào có hương vị thơm ngon, được nhiều người yêu thích với giá trị dinh dưỡng phong phú. Ngoài nhiều vitamin và khoáng chất, hàm lượng calo thấp ra, đào cũng chứa nhiều chất chống oxy hóa, bao gồm tất cả năm phân loại của carotenoid; là một nguồn cung cấp vitamin A và vitamin C tuyệt vời, cùng với chất xơ có lợi. Điều đó khiến cho đào trở thành một loại trái cây giúp tăng cường sức khỏe và chống lại bệnh tật.

Một quả đào cỡ trung bình (đường kính khoảng 5cm) chứa khoảng: 59 calo; 14g carbohydrate; 1,4g protein; 0,4g chất béo; 2,3g chất xơ; 10 mg vitamin C; 489 IU vitamin A; 285 mg kali, 14 mg magie; 0,4 mg sắt…

Quả đào nên được sử dụng khi còn tươi để có được lợi ích tốt nhất. Đào đông lạnh và đào đóng hộp tuy có thể giúp bảo quản lâu hơn nhưng lại mất khoảng 21% lượng chất chống oxy hóa.

Quả đào có những tác dụng gì đối với sức khỏe?

•    Chống oxy hóa

Một trong những phẩm chất tuyệt vời nhất của đào là có chứa lượng chất chống oxy hóa cao. Quả đào có đặc tính chống oxy hóa mạnh, có tác dụng lâu dài trong việc chống lại bệnh tật và loại bỏ các gốc tự do trong cơ thể. Khi các gốc tự do có thể hoạt động trong các hệ thống khác nhau của cơ thể, chúng có thể gây stress oxy hóa, góp phần gây ra bệnh tật và sự phân hủy tế bào ở nhiều cấp độ.

Một chế độ ăn uống giàu chất chống oxy hóa là cách bảo vệ tự nhiên tốt nhất giúp chống lại các tác hại do các gốc tự do gây ra. Trên thực tế, nhiều loại nước ép trái cây (trong đó có nước ép đào tươi) bắt đầu quá trình giảm stress oxy hóa chỉ trong 30 phút sau khi uống.

Axit caffeic là một chất chống oxy hóa đặc biệt được tìm thấy với hàm lượng cao trong quả đào. Hoạt chất này giúp bảo vệ cơ thể khỏi độc tố nấm mốc gây ung thư nguy hiểm thường được tìm thấy trong một số loại thực phẩm như lạc, ngô bị hư hỏng. Hơn bất kỳ chất chống oxy hóa nào khác đã được thử nghiệm, axit caffeic phá hủy việc sản xuất aflatoxin, làm giảm nó tới 95%.

•    Phòng chống ung thư

Quả đào được xếp vào một trong những loại thực phẩm chống ung thư tốt nhất hiện nay. Theo một nghiên cứu năm 2014, polyphenol trong đào đã ức chế thành công sự phát triển và di căn của ít nhất một chủng tế bào ung thư vú. Các chuyên gia khuyên bệnh nhân ung thư vú nên ăn 2 - 3 quả đào mỗi ngày.

Một nghiên cứu khác đã phát hiện ra rằng những polyphenol này không chỉ làm chậm sự phát triển của ung thư vú mà còn tiêu diệt chính những tế bào ung thư đó mà không gây hại tới bất kỳ tế bào khỏe mạnh nào.

Axit caffeic, chất chống oxy hóa có rất nhiều trong quả đào, có thể ức chế ung thư biểu mô sợi. Đào cũng giúp làm chậm sự phát triển của bệnh ung thư đại trực tràng.

Không chỉ có phần cùi và vỏ của quả đào có lợi đối với việc chống ung thư. Trong y học cổ truyền, hạt đào (đào nhân) đã được sử dụng trong hàng nghìn năm để điều trị nhiều bệnh (tác dụng phá huyết, hành ứ, nhuận táo, thông tiện). Năm 2003, các nhà khoa học phát hiện ra các hợp chất trong hạt đào làm giảm sự phát triển của u nhú trên da và làm chậm quá trình các khối u lành tính phát triển thành ung thư. 

Một tác dụng phụ nguy hiểm của loại hóa chất trị liệu ung thư cisplatin là nhiễm độc gan. Tuy nhiên, khi cisplatin được sử dụng cùng với vỏ quả đào, mức độ tổn thương của gan đã giảm đáng kể trong một nghiên cứu năm 2008 ở Hàn Quốc.

•    Bảo vệ sức khỏe tim mạch

Quả đào là loại quả rất tốt cho những người mắc hội chứng chuyển hóa và bệnh tim mạch. 

Các nghiên cứu trên bệnh tiểu đường, cholesterol, viêm nhiễm và tăng cân cho thấy tác dụng của quả đào. Một nghiên cứu đã kiểm tra tác động của việc thay thế đồ uống có đường bằng nước ép đào tự nhiên có nhiều polyphenol và phát hiện ra rằng nó có tác động đáng kể đến các yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch.

Một nghiên cứu lâm sàng ở Trung Quốc đã đánh giá tác dụng của việc tiêu thụ nhiều bioflavonoid hơn từ trái cây, bao gồm cả đào và phát hiện ra rằng các chỉ số lipid máu của các đối tượng đều cho thấy sự cải thiện, đặc biệt ở phụ nữ. 

•    Giảm viêm

Đào có tác dụng giúp giảm mức độ viêm trong cơ thể. Các họat chất trong đào ngăn chặn việc sản xuất các cytokine gây viêm và ngăn chặn việc giải phóng histamine trong máu gây ra các phản ứng dị ứng.

Cùi và vỏ tươi từ quả đào có khả năng chống lại chứng viêm gây chết tế bào trong cơ thể, khiến quả đào trở thành thực phẩm chống viêm tuyệt vời.

•    Tiêu diệt nấm candida

Điều mang lại sức mạnh cho quả đào không chỉ là sự hiện diện của các hoạt chất riêng lẻ, mà là kết quả của sự kết hợp của các hoạt chất chứa trong đào.

Điều này đúng trong việc giải thích khả năng chống lại các triệu chứng của nấm candida của quả đào. Quả đào giúp chống lại nấm candida với sự kết hợp của polyphenol, bioflavonoid và tannin.

•    Hỗ trợ đôi mắt khỏe mạnh

Đào có chứa các chất chống oxy hóa mạnh mẽ như lutein, có tác dụng bảo vệ và giúp đôi mắt khỏe mạnh. Các carotenoid tích tụ trong mô điểm vàng của mắt giúp ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng, một nguyên nhân liên quan đến tuổi tác gây mù và mờ mắt.

•    Rủi ro và tác dụng không mong muốn

Mặc dù dinh dưỡng từ đào là một bổ sung tuyệt vời cho chế độ ăn uống của chúng ta, nhưng vẫn có tỷ lệ nhỏ người bị dị ứng với đào. Phản ứng thường nhẹ mà hầu hết mọi người gặp phải được gọi là hội chứng dị ứng miệng (xảy ra khi cơ thể có sự nhầm lẫn giữa protein có trong thực phẩm với protein của phấn hoa).

Hạt đào có một lượng nhỏ xyanua, tuy lượng đó không đủ để gây hại cho cơ thể trong thời gian ngắn, nên nếu vô tình ăn nhiều hạt đào và có các biểu hiện bất thường cần phải gặp bác sĩ ngay. Đào nhân được dùng làm thuốc cũng cần được thầy thuốc chỉ định và kê đơn, không nên tự ý sử dụng.

TS. Lương y Phùng Tuấn Giang
Chủ tịch Viện nghiên cứu phát triển y dược cổ truyền Việt Nam