Lợi ích của lòng biết ơn đối với cơ thể và tâm trí

Lòng biết ơn là gì?

Lòng biết ơn có nghĩa là sẵn sàng thể hiện sự đánh giá cao về điều gì đó và khả năng thể hiện nó. 

Lòng biết ơn có phải là một cảm xúc? Nó được coi là một cảm giác hoặc cảm xúc nhất thời, một tâm trạng, một đặc điểm tính cách cũng như một sự luyện tập.

Do các yếu tố như di truyền ảnh hưởng đến tính cách của một người như thế nào, một số người được cho là có lòng biết ơn nhiều hơn một cách tự nhiên, trong khi những người khác phải nỗ lực hơn một chút để đạt được điều đó.

Theo các nhà tâm lý học, “cảm xúc xã hội” của lòng biết ơn có thể mang lại nhiều lợi ích, chẳng hạn như giúp củng cố các mối quan hệ, lòng tự trọng và sức khỏe tinh thần tổng thể. Nó có thể giúp mọi người cảm thấy hạnh phúc hơn và chống lại sự cô đơn, ghen tị và những cảm xúc tiêu cực khác.

Các nhà nhân chủng học tin rằng lòng biết ơn có nguồn gốc từ lịch sử tiến hóa. Nó giúp con người tồn tại bằng cách gắn kết với những người khác trong vòng kết nối xã hội của họ, khuyến khích giúp đỡ người khác và được giúp đỡ lại.

Các nghiên cứu gần đây đã chứng minh rằng khi ai đó cảm thấy biết ơn, các vùng cụ thể trong não sẽ được kích hoạt nhiều hơn. Điều này bao gồm các phần của vỏ não trước trán cho phép phản xạ và nâng cao độ nhạy khi tưởng tượng những trải nghiệm trong tương lai.

Lợi ích sức khỏe của lòng biết ơn

Dựa trên nghiên cứu gần đây, đây là một số lợi ích chính của lòng biết ơn:

Bảo vệ chống trầm cảm và tăng cường hạnh phúc

Trong một bài đánh giá được công bố trên Tạp chí Tâm lý học Tích cực, khi các nhà nghiên cứu điều tra mối liên hệ giữa lòng biết ơn và sức khỏe con người trong hơn 50 nghiên cứu, họ phát hiện ra rằng lòng biết ơn có liên quan đến mức độ hạnh phúc về mặt cảm xúc và xã hội cao hơn cũng như nhiều trải nghiệm hơn về trạng thái cảm xúc tích cực, chẳng hạn như hạnh phúc, sự hài lòng trong cuộc sống và sự hưng thịnh.

Các nghiên cứu cho thấy rằng việc thực hành lòng biết ơn sẽ hạn chế việc sử dụng các từ ngữ thể hiện cảm xúc tiêu cực và chuyển sự chú ý bên trong ra khỏi những cảm xúc tiêu cực như oán giận và đố kỵ, giảm thiểu khả năng ngẫm nghĩ, vốn là dấu hiệu của bệnh trầm cảm.

Theo nghiên cứu gần đây, việc gửi một lá thư cảm ơn đến một người chưa bao giờ được cảm ơn đúng mức vì lòng tốt của họ đã khiến những người tham gia ngay lập tức trải qua sự gia tăng đáng kể về điểm số hạnh phúc kéo dài trong nhiều tuần, nhiều hơn bất kỳ sự can thiệp nào khác.

Trong một nghiên cứu khác, khi sinh viên đại học nhận dịch vụ tư vấn được phân vào một nhóm được hướng dẫn viết một lá thư cảm ơn cho người khác mỗi tuần trong 3 tuần hoặc viết về những suy nghĩ và cảm xúc sâu sắc nhất của họ về những trải nghiệm tiêu cực, những người tham gia đã viết những lá thư tri ân cho thấy sức khỏe tâm thần tốt hơn đáng kể 4 tuần và 12 tuần sau khi bài tập viết của họ kết thúc.

Các nhà nghiên cứu kết luận rằng dữ liệu này, cũng như bằng chứng từ các nghiên cứu khác, cho thấy rằng việc viết lòng biết ơn có thể mang lại lợi ích cho những người đang gặp khó khăn với các vấn đề về sức khỏe tâm thần như trầm cảm, ngay cả khi họ đã nhận được tư vấn tâm lý.

Giảm căng thẳng và lo lắng

Những người nỗ lực để được đánh giá cao hơn dường như xử lý nghịch cảnh và đối mặt với những quyết định hoặc tình huống khó khăn tốt hơn vì họ tập trung vào những mặt tích cực và coi thử thách là những bài học hữu ích và thậm chí là những món quà, thay vì là những lời nguyền rủa.

Theo một nghiên cứu đang diễn ra năm 2020 tập trung vào việc giúp đỡ các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe chiến đấu với COVID-19, người ta tin rằng một phương pháp tiếp cận có tên “Phương pháp tiếp cận tập trung vào sức mạnh và định hướng ý nghĩa để phục hồi và chuyển đổi” bao gồm các bài tập chánh niệm và lòng biết ơn, có thể là một trong những giải pháp hiệu quả nhất trong việc cải thiện tính linh hoạt về cảm xúc, kỹ năng đối phó và quan điểm.

Dữ liệu tổng thể cho thấy thực hành lòng biết ơn có thể làm tăng khả năng phục hồi tâm lý chống lại căng thẳng mãn tính, các triệu chứng lo âu, rối loạn căng thẳng sau chấn thương và bất hạnh. Khi suy ngẫm về những yếu tố tích cực trong quá khứ và hiện tại, con người có xu hướng hy vọng và lạc quan về tương lai.

Cải thiện mối quan hệ

Bày tỏ lòng biết ơn thường khiến mọi người cảm thấy được kết nối nhiều hơn với điều gì đó lớn lao hơn bản thân họ. Biết ơn cuộc sống cũng khiến chúng ta ít gặp phải sự đố kỵ, hoài nghi và tự ái, những điều có thể làm tổn hại đến các mối quan hệ và làm giảm hạnh phúc.

Chúng ta có nhiều khả năng thể hiện những cảm xúc tốt đẹp hơn khi chúng ta cảm thấy biết ơn nhiều hơn, chẳng hạn như thể hiện lòng trắc ẩn, sự kiên nhẫn và rộng lượng hơn cộng với lòng biết ơn có xu hướng khuyến khích nhiều hành vi tình nguyện và ủng hộ xã hội hơn.

Theo một số nghiên cứu, những cặp đôi thể hiện sự đánh giá cao dành cho nhau dường như cũng được hưởng lợi từ việc giao tiếp tốt hơn về tổng thể, bao gồm cả khả năng giải quyết xung đột.

Lòng biết ơn cũng có xu hướng làm cho mọi người trở nên tốt hơn với các thành viên trong gia đình, vợ chồng, học sinh và nhân viên. Một nghiên cứu năm 2016 cho thấy việc ghi nhật ký biết ơn làm tăng cảm giác thân thuộc của học sinh với các học sinh khác.

Các nghiên cứu khác đã phát hiện ra rằng việc thể hiện lòng biết ơn của các nhà quản lý có xu hướng thúc đẩy nhân viên làm việc hiệu quả hơn do cảm thấy được nhìn nhận và đánh giá cao hơn.

Giúp khuyến khích những lựa chọn hoặc chăm sóc bản thân lành mạnh hơn

Có bằng chứng cho thấy rằng những can thiệp về lòng biết ơn có thể có tác động tích cực lâu dài khi thúc đẩy những lựa chọn lành mạnh, chẳng hạn như ăn một chế độ ăn giàu chất dinh dưỡng, tập thể dục, ngủ đủ giấc, hoàn thành tốt nhiệm vụ ở trường và công việc... Khi chúng ta cảm thấy biết ơn cuộc sống của mình và các mối quan hệ trong đó, chúng ta sẽ có nhiều khả năng chăm sóc bản thân tốt hơn để có thể thể hiện là “bản thân tốt nhất” của mình.

Trong một nghiên cứu, sau 10 tuần, những người viết về lòng biết ơn trở nên lạc quan hơn và cảm thấy tốt hơn về cuộc sống của mình. Họ cũng cho biết họ tập thể dục nhiều hơn và ít đến gặp bác sĩ hơn so với những người tập trung vào những nguyên nhân khiến cuộc sống của họ trở nên trầm trọng hơn.

Có thể giúp cải thiện giấc ngủ và sức khỏe thể chất

Trong các nghiên cứu, lòng biết ơn đã được chứng minh là có tác dụng thúc đẩy cả sức khỏe thể chất và tâm lý, nghĩa là nó có thể giúp giảm đau mãn tính, căng thẳng, mệt mỏi, các vấn đề về giấc ngủ như mất ngủ và các triệu chứng khác liên quan đến căng thẳng hoặc trầm cảm.

Nhìn chung, nghiên cứu cho thấy những người biết ơn ít gặp khó khăn khi ngủ do căng thẳng và cũng có thể được hưởng lợi từ việc có hệ thống miễn dịch mạnh hơn. Một nghiên cứu thậm chí còn phát hiện ra rằng viết nhật ký về lòng biết ơn có thể cải thiện các dấu hiệu sinh học liên quan đến tỷ lệ mắc bệnh suy tim.

Cách thực hành lòng biết ơn

Mặc dù về mặt kỹ thuật, đó là một cảm giác hoặc cảm xúc, nhưng nuôi dưỡng lòng biết ơn nhiều hơn có thể được coi là một phương pháp thực hành. Để nâng cao lòng biết ơn trong cuộc sống, điều quan trọng là chúng ta phải thực sự biến nó thành thói quen bằng cách nỗ lực có ý thức để “đếm những phước lành của mình” thường xuyên hơn bằng cách tìm kiếm những điều tích cực trong cuộc sống của chúng ta.

Chúng ta thực hành lòng biết ơn như thế nào? Chúng ta có thể làm như vậy bằng cách:

• Viết nhật ký biết ơn (viết ra một số điều hàng ngày mà chúng ta biết ơn).
• Bày tỏ sự đánh giá cao của chúng ta đối với những người khác trong cuộc sống của chúng ta.
• Cầu nguyện và thiền định để thực hành chánh niệm và lạc quan hơn.
• Chỉ đơn giản là nỗ lực ghi nhớ những điều khiến chúng ta cảm thấy ấm áp và hạnh phúc mỗi ngày.

Đâu là những người, địa điểm và sự việc trong cuộc sống mà chúng ta có thể tập trung vào để cảm thấy biết ơn hơn? Hãy thử ghi nhớ:

• Mối quan hệ của chúng ta với những người thân yêu.
• Kết nối của chúng ta với bạn bè.
• Sự hỗ trợ từ chủ lao động và đồng nghiệp của chúng ta.
• Mối liên hệ của chúng ta với thiên nhiên và động vật.
• Sức khỏe và khả năng thể chất của chúng ta.

Lòng biết ơn liên quan thế nào đến sự tích cực?

Tính cực được định nghĩa là “việc thực hành hoặc có xu hướng tích cực hoặc lạc quan trong thái độ”. Nó đi đôi với lòng biết ơn vì cả hai đều giúp chúng ta nhìn thế giới theo hướng tích cực và ít tập trung hơn vào những điều tiêu cực.

Người ta đã chứng minh rằng thực hành lòng biết ơn có thể trở thành thói quen khuyến khích sự tích cực hơn về tổng thể. Như người ta thường nói, “các tế bào thần kinh cùng hoạt động sẽ kết nối với nhau”, vì vậy mỗi khi chúng ta thực hành chỉ ra những điều tốt đẹp trong cuộc sống của mình, chúng ta sẽ có nhiều khả năng cảm thấy biết ơn hơn trong tương lai.

Điều gì xảy ra khi thực hiện lòng biết ơn thất bại?

Nếu chúng ta không thường xuyên ở trong tâm trạng biết ơn, điều này có thể gây tổn hại cho sức khỏe thể chất và tinh thần của chúng ta. Nhìn chung, những người ít cảm thấy biết ơn thường dễ gặp phải các vấn đề như:

• Trầm cảm và lo âu.
• Vấn đề về mối quan hệ.
• Vấn đề lạm dụng chất gây nghiện.
• Các triệu chứng gắn liền với căng thẳng.
• Mất ngủ.
• Đau mãn tính và căng thẳng.

Điều này có thể đúng vì việc thiếu lòng biết ơn có thể dẫn đến đố kỵ, ghen tị và lòng tự trọng thấp do chúng ta cảm thấy cuộc sống và thành tích của mình không bao giờ đủ tốt. Ngược lại với lòng biết ơn có thể được mô tả là sự lên án, sự vô ơn và tất cả những điều đó có thể dẫn đến một cuộc sống cảm thấy kém phong phú, không có ý nghĩa và ít động lực hơn.

BS. Nguyễn Thùy Ngân